Προκειμένου να διατηρήσουν την ευημερία τους και να ανταγωνιστούν τις ΗΠΑ και την Κίνα τα ευρωπαϊκά κράτη χρειάζεται να μεταμορφώσουν «ριζικά» και «επειγόντως» τις οικονομίες τους με αρωγό πρόσθετες ετήσιες επενδύσεις στο «πρωτοφανές» ύψος των 750-800 δισ. ευρώ, συνεχίζοντας παράλληλα την από κοινού έκδοση χρέους, προειδοποίησε τη Δευτέρα ο Μάριο Ντράγκι παραδίδοντας την πολυαναμενόμενη έκθεσή του «Το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας» στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Αν η Ευρώπη δεν καταφέρει να γίνει παραγωγικότερη, θα είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε επιλογές. Δεν θα μπορούμε ταυτόχρονα να έχουμε ηγετική θέση στις νέες τεχνολογίες, να είμαστε υπόδειγμα κλιματικής υπευθυνότητας και ανεξάρτητος παράγοντας στη διεθνή σκηνή. Δεν θα μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε το κοινωνικό μας μοντέλο. Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε προς τα κάτω ορισμένες έως και το σύνολο των φιλοδοξιών μας. Πρόκειται για μία υπαρξιακή πρόκληση» τόνισε ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ, ο οποίος επί θητείας του κλήθηκε να διασώσει το ευρώ. Υπογραμμίζοντας την υστέρηση της ΕΕ ως προς τις ΗΠΑ, δήλωσε ότι οφείλεται «κυρίως με στη μεγαλύτερη επιβράδυνση της παραγωγικότητας στην Ευρώπη» και αντιπροσωπεύει απειλή για το κοινωνικό της μοντέλο.
Επιδεινώνεται δε από την απώλεια φθηνής ενέργειας από τη Ρωσία, τον οικονομικό προστατευτισμό της Κίνας και των ΗΠΑ και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία απαιτεί σημαντικές πρόσθετες αμυντικές δαπάνες. Σύμφωνα με τον Ντράγκι, οι εξελίξεις αυτές σε συνδυασμό με τη γήρανση του πληθυσμού και την ανάγκη για ψηφιακή και πράσινη μετάβαση σημαίνει ότι οι δύσκολες επιλογές και οι ριζικές μεταρρυθμίσεις είναι αναπόφευκτες. Τόνισε την ανάγκη μιας «νέας βιομηχανικής στρατηγικής» και μιας ολοκληρωμένης εμπορικής πολιτικής.
Ανάγκες για επενδύσεις
Οι ανάγκες για επενδύσεις είναι «τεράστιες» είπε ο Ντράγκι, εκτιμώντας ότι χρειάζεται επιπλέον επενδύσεις ύψους 750-800 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως ή 5% του ΑΕΠ, όταν το Σχέδιο Μάρσαλ ήταν μόλις 1% – 2%, για να χρηματοδοτήσει τις αναγκαίες ριζικές μεταρρυθμίσεις.
Οπως είπε, η πλειονότητα των επενδύσεων θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από τον ιδιωτικό τομέα, αλλά το δημόσιο χρήμα (εθνικό και κοινοτικό) είναι επίσης αναπόφευκτο. Σύμφωνα με τον Ντράγκι απαιτείται αναθεώρηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, ενώ πρόσθετα έσοδα θα πρέπει να προέλθουν μεταξύ άλλων από την έκδοση ευρωομολόγων.
«Θα χρειαστεί κάποια κοινή χρηματοδότηση για επενδύσεις σε βασικά ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά» είπε, όπως οι κοινές ενεργειακές υποδομές και οι κοινές αμυντικές προμήθειες. Στο «πολύ ευαίσθητο», όπως παραδέχτηκε ο Ντράγκι, ζήτημα των ευρωομολόγων η Φον ντερ Λάιεν, η οποία εκτιμάται ότι θα χρησιμοποιήσει επίσης την έκθεση για να ορίσει τις προτεραιότητες της νέας Κομισιόν, που ενδεχομένως να παρουσιάσει αύριο (Τετάρτη), εξέφρασε σκεπτικισμό.
Είπε ότι μπορεί «θα χρειαστεί κοινή χρηματοδότηση για ορισμένα κοινά ευρωπαϊκά έργα», όπως η άμυνα και οι διασυνοριακές ενεργειακές υποδομές, που θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από πρόσθετες εθνικές συνεισφορές ή φόρους σε επίπεδο ΕΕ που εισρέουν στον κοινό προϋπολογισμό.
Ο Ντράγκι πρότεινε επίσης ότι θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος λήψης αποφάσεων στην ΕΕ. Το τρέχον σύστημα είναι πολύ αργό. Συμβουλεύει λιγότερα βέτο για τα κράτη – μέλη, αποφάσεις στη βάση της ειδικής πλειοψηφίας, περισσότερο συντονισμό. Κατά την άποψή του εάν κάποιες χώρες δεν θέλουν να συμμετάσχουν, τότε οι υπόλοιπες πρέπει να συνεχίσουν ως ένας «συνασπισμός των προθύμων».
170 προτάσεις
Στην 400 σελίδων έκθεση και στις «170 προτάσεις» ο Ντράγκι τονίζει την ανάγκη να επιταχυνθεί η καινοτομία και η ανεύρεση νέων μοχλών ανάπτυξης. Η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ συμπιέζεται επί του παρόντος από δύο πλευρές. Η ΕΚΤ διαπιστώνει ότι το μερίδιο των τομέων στους οποίους η Κίνα ανταγωνίζεται άμεσα την ευρωζώνη είναι τώρα κοντά στο 40% από 25% το 2002.
Το μερίδιο της ΕΕ στο παγκόσμιο εμπόριο μειώνεται, με αξιοσημείωτη πτώση, το ίδιο και η θέση της στις προηγμένες τεχνολογίες, που θα οδηγήσουν στη μελλοντική ανάπτυξη. Από το 2013 έως το 2023 το μερίδιο της EE στα παγκόσμια έσοδα τεχνολογίας μειώθηκε από 22% σε 18%, ενώ το μερίδιο των ΗΠΑ αυξήθηκε από 30% σε 38%.
Για να αυξηθεί η παραγωγικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών, η ΕΕ πρέπει να επενδύσει πολύ περισσότερο στην καινοτομία. «Η Ευρώπη έχει κολλήσει σε μια στατική βιομηχανική δομή» λέει ο Ντράγκι. Αναφέρεται μεταξύ άλλων στην αυτοκινητοβιομηχανία. Στον τομέα της τεχνολογίας, η Ευρώπη υστερεί.
Από τις πενήντα κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας, μόνο τέσσερις προέρχονται από την Ευρώπη. Επιπλέον, λόγω του ρυθμιστικού φόρτου στην ΕΕ, αρκετές υποσχόμενες νεοφυείς επιχειρήσεις, το 30%, φεύγουν για το εξωτερικό κυρίως στις ΗΠΑ. Επισημαίνει την ανάγκη κινητοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας μέσω της δημιουργίας μιας πραγματικής «ένωσης αγορών κεφαλαίων», ενώ ζήτησε να ενσωματωθεί η τεχνητή νοημοσύνη «στις υπάρχουσες βιομηχανίες».
Τιμές ενέργειας
Επίσης, η Ευρώπη πρέπει να μειώσει τις υψηλές τιμές της ενέργειας, ενώ παράλληλα θα συνεχίσει την απαλλαγή από τον άνθρακα και τη στροφή προς μια κυκλική οικονομία. Ενώ οι τιμές της ενέργειας έχουν μειωθεί σημαντικά οι εταιρείες της ΕΕ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν 2-3 φορές υψηλότερες τιμές από τις ΗΠΑ και οι τιμές φυσικού αερίου είναι 4-5 φορές υψηλότερες.
Πρέπει να επενδύσουμε μαζικά στην καθαρή ενέργεια, που παράγεται στην Ευρώπη, προτείνει ο Ντράγκι, ο οποίος υποστήριξε επίσης αναμόρφωση της αγοράς ενέργειας, ώστε η τιμή της φθηνής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές να μην υπαγορεύεται πλέον από το κόστος των ακριβότερων ορυκτών καυσίμων.
Οι εμπορικές συμφωνίες παίζουν ρόλο σε αυτό, διότι η ΕΕ πρέπει να εξασφαλίσει τις πρώτες ύλες που χρειάζονται για αυτήν την «καθαρή τεχνολογία», οι οποίες προς το παρόν προέρχονται κυρίως από την Κίνα και την Ασία.