Αποκαλυπτική, όσο και επίκαιρη είναι η τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για τη βία κατά των γυναικών και τα έμφυλα στερεότυπα.
Ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας για την Εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, που «γιορτάζουμε» στις 25 Νοεμβρίου, η σφυγμομέτρηση δείχνει ότι η Ευρώπη της ισότητας και του διαφωτισμού, καταδικάζει μεν – στα λόγια τουλάχιστον – την έμφυλη βία, αλλά δεν έχει ξεπεράσει οπισθοδρομικές προκαταλήψεις.
Ανησυχητικό είναι ότι οι νεότεροι άντρες είναι πιο ανεκτικοί στη βία κατά των γυναικών σε σχέση με τους μεγαλύτερους, ενώ τείνουν σε μεγαλύτερο βαθμό να αμφισβητούν το θύμα και να δικαιολογούν τον θύτη.
Πιο πιθανοί «απολογητές» της έμφυλης βίας οι νέοι άντρες
Το 92% των πολιτών της Ευρώπης θεωρεί απαράδεκτο το να «σηκώνει χέρι» ένας άντρας για να χαστουκίσει τη σύντροφό του. Ωστόσο οι άντρες 18-24 και 25-39 ετών είναι λιγότερο πιθανό να το καταδικάσουν (83% και 82% αντίστοιχα).
Όσο αυξάνεται η ηλικία των ερωτηθέντων, τόσο αυξάνονται και τα ποσοστά όσων θεωρούν απαράδεκτη τη χειροδικία, με τους άντρες και τις γυναίκες άνω των 55 ετών να την καταδικάζουν σε ποσοστό 95% και 98% αντίστοιχα.
Το 87% διαφωνεί με τον ισχυρισμό ότι «η ενδοοικογενειακή βία είναι ιδιωτική υπόθεση» που πρέπει να επιλύεται πίσω από τις κλειστές πόρτες του σπιτιού. Κι εδώ όμως υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις, με σχεδόν έναν στους τέσσερις άντρες 25-39 ετών να είναι οπαδός του δόγματος «τα εν οίκω μη εν δήμω» και σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας.
To 36%-37% των νεότερων αντρών τείνει να αμφισβητεί τις μαρτυρίες των γυναικών θυμάτων βίας.
Ο ένας στους τρεις αμφισβητεί τις καταγγελίες των γυναικών
Το θέμα της συναίνεσης και εξακολουθεί να διχάζει τα δύο φύλα. Σε γενικές γραμμές οι Ευρωπαίοι πολίτες διαφωνούν με τη φράση «οι γυναίκες συχνά επινοούν ισχυρισμούς ή υπερβάλλουν σχετικά με περιπτώσεις κακοποίησης ή βιασμού».
Η τάση να αποδίδουμε, εν μέρει, ευθύνες στο θύμα για την κακοποίησή του παραμένει βαθιά ριζωμένη
Ωστόσο, ο ένας στους τρεις άντρες τείνει να αμφισβητεί τις καταγγελίες των γυναικών για κάτι τόσο σοβαρό, με τα ποσοστά να είναι ανησυχητικά υψηλότερα στις νεότερες ηλικίες. Οι πλέον δύσπιστοι είναι οι άντρες 25-39 ετών, με το 37% να πιστεύουν ότι οι γυναίκες συχνά «βγάζουν πράγματα από το μυαλό τους» ή «τα παραλένε».
Κατά μέσο όρο, σε ολόκληρη την ΕΕ, το 86% των ερωτηθέντων διαφωνεί με τη φράση ότι «αν μια γυναίκα πει όχι σε μια σεξουαλική πρόταση, εννοεί «ναι» αλλά παίζει το «δύσκολη».
Ωστόσο, η τάση να αποδίδουμε, εν μέρει, ευθύνες στο θύμα για την κακοποίησή του παραμένει βαθιά ριζωμένη, ιδίως σε χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης.
«Αν μια γυναίκα πέφτει θύμα σεξουαλικής βίας ενώ βρίσκεται υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών, έχει τουλάχιστον μερική ευθύνη». Η φράση αυτή βρίσκει σύμφωνους το 16% των Ευρωπαίων πολιτών (το 18% των Ελλήνων).
Τα χαμηλότερα ποσοστά «victim blaming» έχουν οι Σουηδοί και οι Δανοί, που σε ποσοστό 91% διαφωνούν με τον παραπάνω ισχυρισμό. Αντιθέτως οι λαοί της Βαλτικής (Λετονοί και Λιθουανοί) πιστεύουν σε ποσοστό 46% και 43% ότι η γυναίκα που έχει κάνει χρήση αλκόλο ή ουσιών «τα θέλει και τα παθαίνει».
Βία μεταξύ συντρόφων
Σε ολόκληρη την ΕΕ, η βία μεταξύ συντρόφων κατά των γυναικών θεωρείται πολύ πιο συχνή από τη βία μεταξύ συντρόφων κατά των ανδρών. Περίπου επτά στους δέκα ερωτηθέντες (71%), κατά μέσο όρο, απαντούν ότι η βία κατά των γυναικών από τους συντρόφους είναι «πολύ συχνή» ή «αρκετά συχνή» στη χώρα τους. Συγκριτικά, το ένα τρίτο των ερωτηθέντων (33%) απαντά το ίδιο για τη βία κατά των ανδρών.
Σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, το ποσοστό των γυναικών που πιστεύουν ότι η βία κατά των γυναικών από τους συντρόφους είναι κοινή στη χώρα τους είναι μεταξύ 11 και 17 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο για τις γυναίκες από ό,τι για τους άνδρες.
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Εξουσιαστές στη σχέση οι Έλληνες άντρες
Η Ελλάδα ακολουθεί, με μικρότερη ή μεγαλύτερα απόστασση, τα θέματα που αφορούν την έμφυλη βία και τα στερεότυπα φύλου.
Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις έχουμε σημαντικά υψηλότερα ποσοστά όσων αμφισβητούν τις γυναίκες και όσων δικαιολογούν, τον έλεγχο και την εξουσία των αντρών πάνω στις γυναίκες.
Για παράδειγμα, το 28% των Ελλήνων θεωρεί ότι οι γυναίκες συχνά επινοούν ισχυρισμούς ή υπερβάλλουν σχετικά με περιπτώσεις κακοποίησης ή βιασμού (έναντι 17% του μέσου όρου της ΕΕ).
Ο ένας στους δύο θεωρεί αποδεκτό τον οικονομικό έλεγχο της γυναίκας από τον άντρα
Αντίστοιχα, ένα πολύ υψηλό ποσοστό (34%) θεωρεί αποδεκτό υπό συνθήκες ή και γενικά αποδεκτό ο άντρας να ελέγχει τις σχέσεις της συζύγου ή της φιλενάδας του. Ακόμα πιο ισχυρά ριζωμένος είναι ο οικονομικός έλεγχος του άντρα στη γυναίκα, με το 55% να θεωρεί αποδεκτό ο άνδρας να ελέγχει τα οικονομικά της συντρόφου του.