Η Άνγκελα Μέρκελ ηγήθηκε της Γερμανίας για 16 χρόνια. Ήταν στην εξουσία κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, της μεταναστευτικής κρίσης του 2015 και, σε σημαντικό μέρος της κατάληψης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Ήταν πολύ ήπια απέναντι στη Μόσχα; Πολύ αργή για να βοηθήσει το Κίεβο; Αν δεν είχε εμποδίσει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ το 2008, θα διεξαγόταν τώρα πόλεμος εκεί;
Μιλώντας στο BBC στο Βερολίνο, η Μέρκελ υπερασπίζεται σθεναρά τη θητεία της.
A rare interview with Angela Merkel – 16 years as German Chancellor. Energy dependence on Russia, security dependence on the US, trade dependence on China plus her migration policies..I ask AMerkel about her legacy, she’s now having to defend👇 https://t.co/pnpO1sjbvv
— Katya Adler (@BBCkatyaadler) November 25, 2024
Η θέση της στο ζήτημα της Ουκρανίας
Λέει ότι πιστεύει πως ο πόλεμος στην Ουκρανία θα είχε ξεκινήσει νωρίτερα και πιθανότατα θα ήταν χειρότερος, αν το Κίεβο είχε ξεκινήσει την πορεία προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ ήδη από το 2008.
«Θα είχαμε δει στρατιωτική σύγκρουση ακόμη νωρίτερα. Ήταν απολύτως σαφές σε μένα ότι ο πρόεδρος Πούτιν δεν θα έμενε άπραγος».
«Και τότε, η Ουκρανία ως χώρα δεν θα ήταν σίγουρα τόσο προετοιμασμένη όσο ήταν τον Φεβρουάριο του 2022».
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι διαφωνεί.
Θα είχαμε δει στρατιωτική σύγκρουση ακόμη νωρίτερα
Χαρακτηρίζει την απόφαση της Μέρκελ για το ΝΑΤΟ, που υποστηρίχθηκε από τον τότε Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, ως σαφή «λάθος υπολογισμό» που ενθάρρυνε τη Ρωσία.
Ανησυχίες για τα ρωσικά πυρηνικά
Σε μια σπάνια συνέντευξη από τότε που αποχώρησε από την πολιτική πριν από τρία χρόνια, η Μέρκελ εκφράζει την ανησυχία της για τις νέες απειλές του Βλαντιμίρ Πούτιν για χρήση πυρηνικών όπλων.
«Πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψουμε τη χρήση πυρηνικών όπλων», λέει η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας.
«Δεν πρέπει να μας παραλύει ο φόβος, αλλά πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη, ή μαζί με τις ΗΠΑ, μία από τις δύο μεγαλύτερες πυρηνικές δυνάμεις στον κόσμο».
«Οι δυνατότητες είναι τρομακτικές».
Παρά το γεγονός ότι απολάμβανε υψηλά ποσοστά δημοτικότητας κατά το μεγαλύτερο μέρος της θητείας της, η Μέρκελ βρίσκεται τώρα σε θέση άμυνας.
Reflecting on politics in a time of increasing confrontation and division, Angela Merkel’s memoir FREEDOM offers a unique insight into the inner workings of power—and is a determined and timely plea for freedom.
Out everywhere 11/26, order yours today: https://t.co/MMFvEB0xDt pic.twitter.com/Qf2eFIliC8
— St. Martin’s Press (@StMartinsPress) November 18, 2024
Μόλις δημοσίευσε τα απομνημονεύματά της, με τίτλο Freedom και η χρονική συγκυρία είναι τουλάχιστον, ενδιαφέρουσα.
Προσπάθεια γεφύρωσης των σχέσεων με τη Μόσχα
Λέει ότι έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να εξασφαλίσει ειρηνικά μέσα συνεργασίας με τη Ρωσία.
Η Άνγκελα Μέρκελ θεωρήθηκε ως ένας από τους λίγους δυτικούς ηγέτες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον Ρώσο Βλαντίμιρ Πούτιν
Στο τιμόνι της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, ήταν, όπως λέει ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι, ο de facto ηγέτης της Ευρώπης, «το αφεντικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Προσθέτει ότι όταν κρίνουμε την κληρονομιά της Μέρκελ -σχετικά με τη Ρωσία και όχι μόνο- είναι σημαντικό να θυμόμαστε τις νόρμες της εποχής.
«Δεν μπορεί κανείς να επιτεθεί στην Άνγκελα για τις σχέσεις με τη Ρωσία», λέει.
«Το 2005, το 2006 αυτές ήταν στόχος όλων στην Ευρώπη, όχι μόνο στόχος της Άνγκελα Μέρκελ».
Vladimir Putin met with Federal Chancellor of Germany Angela Merkel in the Kremlin https://t.co/d6RilKIoy4 pic.twitter.com/rOmGFaOYJE
— President of Russia (@KremlinRussia_E) August 20, 2021
Η ενεργειακή εξάρτηση απ’ την Ρωσία
Υπό την Μέρκελ, η Γερμανία και οι ενεργειακά πεινασμένες μεγάλες βιομηχανίες της άρχισαν να εξαρτώνται από τη Μόσχα.
Η Γερμανία κατασκεύασε δύο αγωγούς φυσικού αερίου που συνδέονται απευθείας με τη Ρωσία.
Ο πρόεδρος Ζελένσκι περιέγραψε αυτό το φθηνό φυσικό αέριο ως γεωπολιτικό εργαλείο του Κρεμλίνου.
Η Μέρκελ λέει στο BBC ότι είχε δύο κίνητρα με τους αγωγούς: Γερμανικά επιχειρηματικά συμφέροντα αλλά και διατήρηση ειρηνικών δεσμών με τη Ρωσία.
«Tα γερμανικά χρήματα για το φυσικό αέριο γέμισαν το πολεμικό ταμείο της Ρωσίας που χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση της εισβολής στην Ουκρανία»
Τα μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη διαφώνησαν έντονα μαζί της.
Ο Πολωνός βουλευτής, Ράντοσλαβ Φόγκιελ, δήλωσε ότι τα γερμανικά χρήματα για το φυσικό αέριο γέμισαν το πολεμικό ταμείο της Ρωσίας – που χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση της εισβολής στην Ουκρανία.
Ωστόσο η Μέρκελ επιμένει ότι προσπάθησε να περιορίσει τις ρωσικές επιθέσεις στην Ουκρανία χρησιμοποιώντας διπλωματία και διαπραγματεύσεις.
Ωστόσο παραδέχεται ότι οι προσπάθειές της απέτυχαν.
Μια νέα εποχή στις σχέσεις της Ευρώπης με τη Ρωσία ξεκίνησε «δυστυχώς» μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, λέει η Μέρκελ.
Η μεταναστευτική πολιτική της
Η Μέρκελ, 70 ετών, βρίσκεται τώρα στην θέση να υπερασπιστεί την κληρονομιά της και σε άλλους τομείς.
Η μεταναστευτική κρίση του 2015, όταν ως γνωστόν άνοιξε τις πόρτες της Γερμανίας σε πάνω από ένα εκατομμύριο αιτούντες άσυλο, ήταν ίσως η καθοριστική στιγμή της θητείας της.
Κάποιοι την μίσησαν, άλλοι την αποθέωσαν.
During the 2015 migrant crisis, Chancellor Angela Merkel welcomed over a million refugees to Germany.
Nearly 10 years on many are settled and now eligible for citizenship.@damienmcguin went to meet some former refugees who are now becoming citizens https://t.co/nWPebMil3O
— BBC World Service (@bbcworldservice) September 26, 2024
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα την επαίνεσε ως θαρραλέα και ηθική ηγέτιδα.
Αλλά οι επικριτές την κατηγόρησαν ότι έδωσε ζωή στο ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Τώρα βρίσκεται με άνεση στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις της γερμανικής κοινής γνώμης, ενόψει των πρόωρων βουλευτικών εκλογών στις αρχές του επόμενου έτους.
Δεν μπορώ να θεωρηθώ υπεύθυνη για όλη την Ευρώπη
Η κύρια πολιτική κραυγή συσπείρωσης του AfD: ένα ισχυρό μήνυμα κατά των μεταναστών.
Η Άνγκελα Μέρκελ παραδέχεται ότι το AfD σημείωσε μεγάλα κέρδη, αλλά δεν απολογείται για τις πολιτικές της αποφάσεις.
Όσο για τις υποδείξεις ότι οι πολιτικές της το 2015 βοήθησαν να τροφοδοτηθούν αντιμεταναστευτικά και ακροδεξιά κόμματα και αλλού, όπως στην Ολλανδία, την Πολωνία και τη Γαλλία, αφού προσπάθησε να επιβάλει ποσοστώσεις μεταναστών σε όλες τις χώρες της ΕΕ, η Μέρκελ λέει ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για όλη την Ευρώπη.
Μία Γερμανία σε ύφεση
Αλλά ακόμη και στην πατρίδα της, τη Γερμανία, την κατηγορούν τώρα ότι απλώς «διαχειρίστηκε» τις διαδοχικές κρίσεις και δεν κατάφερε να προβεί σε εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις για να διασφαλίσει το μέλλον της χώρας της και της ΕΕ.
Η Γερμανία χαρακτηρίζεται πλέον από ορισμένους ως «ο άρρωστος της Ευρώπης».
Η οικονομία της, που κάποτε άκμαζε στην παγκόσμια σκηνή, βρίσκεται λίγο πάνω από την ύφεση.
Γερμανία, «ο άρρωστος της Ευρώπης»
Οι ψηφοφόροι καταγγέλλουν ότι απέτυχε να επενδύσει στους δρόμους, τους σιδηροδρόμους και την ψηφιοποίηση.
Υπό την Άνγκελα Μέρκελ, η Γερμανία όχι μόνο εξαρτήθηκε από τη Ρωσία για την ενέργεια, αλλά και από την Κίνα και τις ΗΠΑ για το εμπόριο.
Ο Ντόναλντ Τραμπ απειλεί με τιμωρητικούς δασμούς στις εισαγωγές όταν επιστρέψει στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο.
Οι συμβουλές της Μέρκελ για τον χειρισμό του Τραμπ
Η Μέρκελ έχει κάποιες σκέψεις για τους αγχωμένους ηγέτες της Ευρώπης που βρίσκονται αντιμέτωποι με τον Τραμπ 2.0.
Τα απομνημονεύματα της Άνγκελα Μέρκελ: Η άλλοτε «σιδηρά κυρία» της Γερμανίας «ακτινογραφεί» Τραμπ και Πούτιν https://t.co/aBP411ILNW pic.twitter.com/Kq2XZHt4x0
— Euronews ελληνικά (@euronewsgr) November 24, 2024
Ο Τραμπ κατηγόρησε άλλες χώρες του ΝΑΤΟ ότι δεν εκπληρώνουν τους αμυντικούς τους στόχους και απείλησε με δασμούς στις εξαγωγές της ΕΕ, ιδίως στα γερμανικά αυτοκίνητα
«Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε ποιες είναι οι προτεραιότητές σας, να τις παρουσιάζετε με σαφήνεια και να μην φοβάστε, επειδή ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να είναι πολύ ευθύς», λέει.
«Εκφράζεται πολύ ξεκάθαρα. Και αν το κάνεις αυτό, υπάρχει ένας συγκεκριμένος αμοιβαίος σεβασμός. Αυτή ήταν τουλάχιστον η δική μου εμπειρία».
Αλλά οι ηγέτες της Ευρώπης που αντιμετωπίζουν τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Ρωσία, είναι ανήσυχοι – αναμφισβήτητα περισσότερο απ’ ό,τι επί εποχής Άνγκελα Μέρκελ.
Ευρώπη σε κρίση
Οι οικονομίες είναι υποτονικές, οι ψηφοφόροι δυσαρεστημένοι, η παραδοσιακή πολιτική υπό την πίεση της ακροδεξιάς και της ακροαριστεράς.
Η Κίνα και η Ρωσία είναι πιο αισιόδοξες, η Δύση πιο αδύναμη στην παγκόσμια σκηνή.
Οι πόλεμοι καίνε στη Μέση Ανατολή και στην Ευρώπη, με τον Ντόναλντ Τραμπ να φαίνεται ότι ενδιαφέρεται λιγότερο για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Ίσως γι’ αυτό η Άνγκελα Μέρκελ λέει ότι, αυτές τις μέρες, όταν οι παγκόσμιοι ηγέτες που γνωρίζει καλά την καλούν για συμβουλές, ανταποκρίνεται ευχαρίστως.
Αλλά όταν ρωτήθηκε αν της λείπει όλη αυτή η εξουσία και η πολιτική, η γρήγορη απάντησή της είναι: «Όχι, καθόλου».