Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων, η μεσαία τάξη λύγισε από το εκρηκτικό κοκτέιλ φόρων και εισφορών. Προ κρίσης όταν κάποιος αναφερόταν στη μεσαία τάξη, «φωτογράφιζε» εισοδήματα γύρω στα 30.000 με 40.000 ευρώ. Υστερα από μία 10ετία συρρίκνωσης μισθών, εισοδημάτων και εκτίναξης της ανεργίας και της μερικής απασχόλησης, η μεσαία τάξη κινείται πέριξ των 20.000 ευρώ.
Η κυβέρνηση επαναπροσεγγίζει τη μεσαία τάξη αναζητώντας μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων αντίδοτο στην ακρίβεια
Η κατάρρευση της μεσαίας τάξης αποκαλύπτεται από τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων. Το 2009, πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, οι φορολογούμενοι που δήλωναν στην Εφορία ετήσια εισοδήματα μεταξύ 20.000 και 30.000 ευρώ ανέρχονταν σε 912.486 άτομα.
Με τη φοροκαταιγίδα και τα απανωτά «ψαλίδια» σε μισθούς και συντάξεις ο αριθμός των φορολογουμένων με μεσαία εισοδήματα μειώθηκε στα 749.289 άτομα το 2012 για να προσγειωθεί κάτω από τα 500.000 άτομα το 2016. Από το 2019 και μετά παρατηρείται αύξηση των φορολογουμένων με μεσαία εισοδήματα. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το 2022 είναι η πρώτη χρονιά που ο αριθμός των φορολογουμένων με εισοδήματα από 20.000 ως 30.000 ευρώ ξεπέρασε τις 600.000, απέχοντας ωστόσο σημαντικά από τα προ κρίσης επίπεδα.
Η κυβέρνηση επαναπροσεγγίζει τη μεσαία τάξη αναζητώντας, μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων, αντίδοτο στην ακρίβεια και το υψηλό κόστος ζωής. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπόσχεται «περαιτέρω ανακούφιση της μεσαίας τάξης» ενώ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης δηλώνει ότι «όσα στερήθηκαν οι άνθρωποι αυτοί, όσους φόρους πλήρωσαν παραπάνω, πρέπει σταδιακά και νοικοκυρεμένα να τα πάρουν πίσω».
Τα σενάρια
Προς την κατεύθυνση αυτή, έχουν αρχίσει τα σενάρια για τη φοροελάφρυνση των εισοδημάτων από 20.000 μέχρι 50.000 ευρώ. Ειδικότερα εξετάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις μέσω αλλαγών της φορολογικής κλίμακας όπως:
- Μείωση του συντελεστή στο κλιμάκιο από 10.001 έως 20.000 ευρώ, ο οποίος ανέρχεται σήμερα στο 22%. Αν για παράδειγμα ο συντελεστής στο κλιμάκιο από 10.001 έως 20.000 ευρώ μειωνόταν στο 15% από 22%, αυτό θα σήμαινε μείωση του φόρου κλιμακίου από τα 2.200 ευρώ στα 1.500 ευρώ, οδηγώντας σε έμμεση αύξηση αποδοχών κατά 50 ευρώ τον μήνα για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα με τους 14 μισθούς.
- Επανασχεδιασμό της φορολογικής κλίμακας με προσθήκη νέων ενδιάμεσων φορολογικών συντελεστών που θα στοχεύουν στην ελάφρυνση των φορολογουμένων με εισοδήματα μεταξύ 30.000 και 50.000 ευρώ. Σημειώνεται ότι οι παρεμβάσεις που έγιναν το 2020 στη φορολογική κλίμακα ευνόησαν κυρίως τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους καθώς με την εφαρμογή του συντελεστή 9% για τα πρώτα 10.000 ευρώ του εισοδήματός τους είχαν ετήσιο όφελος 1.300 ευρώ ενώ για εισοδήματα από 20.000 έως 50.000 ευρώ η ελάφρυνση ήταν μόλις 17 ευρώ ετησίως.
- Αύξηση του εισοδήματος πάνω από το οποίο θα εφαρμόζεται ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής. Σήμερα ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής 44% επιβάλλεται στο τμήμα του εισοδήματος που υπερβαίνει τα 40.000 ευρώ.
Στον νέο κύκλο φοροελαφρύνσεων θα περιλαμβάνεται και το «κούρεμα» κατά 30% των τεκμηρίων διαβίωσης από το 2026 και σταδιακή κατάργησή τους τα επόμενα έτη με στόχο την εξάλειψη των στρεβλώσεων και τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι περισσότεροι φορολογούμενοι που εγκλωβίζονται στην παγίδα των τεκμηρίων διαβίωσης είναι μισθωτοί και συνταξιούχοι με χαμηλά εισοδήματα που καλούνται να πληρώσουν έξτρα φόρο σε σχέση με τα πραγματικά τους εισοδήματα με βάση τα τεκμήρια για κατοικίες, αυτοκίνητα κ.λπ.
Φορολογία: Το «κλειδί»
Προς το παρόν τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί «κλειδωμένο» καθώς προϋπόθεση για τον νέο κύκλο φορολογικών ελαφρύνσεων είναι να βεβαιωθεί η επίτευξη μόνιμης αύξησης των εσόδων από την πάταξη της φοροδιαφυγής.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης εκτιμά ότι ο στόχος για μόνιμα έσοδα ύψους 2,5 δισ. ευρώ από την περιστολή της φοροδιαφυγής θα επιτευχθεί πριν από το 2027. Αυτό σημαίνει ότι οι αλλαγές θα μπορούσαν να τεθούν σε ισχύ ακόμα και από τα εισοδήματα του 2026, τα οποία θα δηλωθούν το 2027, έτος στο οποίο προγραμματίζεται να γίνουν οι εθνικές εκλογές.
Στον βαθμό που προχωρήσει ο σχεδιασμός και τεθούν αλλαγές στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος από το 2026, ήδη από τις αρχές του 2026 η μειωμένη παρακράτηση φόρου μισθωτών και συνταξιούχων θα οδηγήσει σε αύξηση των μηνιαίων αποδοχών τους.