Όσο είμαστε μικροί οι δεινόσαυροι αποτελούν πηγή θαυμασμού και προκαλούν άπειρες ώρες φαντασίας και παιχνιδιού. Μεγαλώνοντας, τα πανάρχαια ερπετά χάνουν την αίγλη τους για τους περισσότερους. Άλλα, όχι για όλους.
Όσοι επισκέπτονται τον οίκο Christie’s στο Λονδίνο αυτή την εβδομάδα, πρόκειται να δουν ένα ασυνήθιστο για οίκο δημοπρασιών θέαμα. Για πρώτη φορά από τότε που μετακόμισε στη διεύθυνση King Street το 1824, η γκαλερί του οίκου δημοπρασιών δεν παρουσιάζει πίνακες ή γλυπτά αλλά… δεινόσαυρους: τρεις προϊστορικούς σκελετούς που εκτιμά ότι αξίζουν έως και 13 εκατομμύρια λίρες.
Οι σκελετοί ενός στεγόσαυρου και ενός δύο αλλόσαυρων, ενός ενήλικα και ενός νεαρού, χρονολογούνται πριν από περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια και ανακαλύφθηκαν και ανακατασκευάστηκαν από τον πωλητή, την Ελβετογερμανική εταιρεία Interprospekt. «Είναι τόσο συναρπαστικό. Αυτός ήταν ο αγαπημένος μου δεινόσαυρος ως παιδί», είπε στους Financial Times ο Τζέιμς Χίσλοπ, επικεφαλής φυσικής ιστορίας του Christie’s, για το ζεύγος αλλόσαυρων με αιχμηρή ουρά.
Οι δεινόσαυροι σε δημοπρασίες
Ο ανταγωνισμός μεταξύ των Sotheby’s και Christie’s για την πώληση δεινοσαύρων είναι τόσο σκληρός όσο ήταν οι μάχες μεταξύ των ίδιων των πλασμάτων. Ο οίκος Sotheby’s πρωτοστάτησε στη Νέα Υόρκη τον Ιούλιο πουλώντας έναν στεγόσαυρο για 44 εκατομμύρια δολάρια στον δισεκατομμυριούχο χρηματοδότη Κεν Γκρίφιν και ο Christie’s αντεπιτίθεται με αυτή την δημοπρασία.
Οι ακαδημαϊκοί παλαιοντολόγοι είναι λιγότερο ευχαριστημένοι, παραπονούμενοι ότι τα μουσεία και τα ιδρύματα δεν είναι πλέον σε θέση να προσθέσουν στις συλλογές τους
Είναι επίσης μια αξιοσημείωτη αντεπίθεση για την αγορά δημοπρασιών του Λονδίνου, η οποία έχει επισκιαστεί από την ανάπτυξη στη Νέα Υόρκη και στην Ασία. Οι πωλήσεις της Christie’s στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, μειώθηκαν κατά 6% μεταξύ 2010 και 2023 και ο διευθύνων σύμβουλός της Γκιγιόμ Σερούτι κάλεσε πρόσφατα το Λονδίνο και το Παρίσι να συνεργαστούν για να «κρατήσουν την Ευρώπη στο επίκεντρο».
Οι ακαδημαϊκοί παλαιοντολόγοι είναι λιγότερο ευχαριστημένοι. Επισημαίνουν ότι τα μουσεία και τα ιδρύματα δεν είναι πλέον σε θέση να προσθέσουν στις συλλογές τους τέτοια ευρήματα μέσω δημοπρασιών. «Δεν μπορούμε να το σταματήσουμε, αλλά πιστεύουμε ότι είναι πραγματικά πολύ κακό για την επιστήμη. Όταν πουλάς έναν δεινόσαυρο για εκατομμύρια, οι επιστήμονες δεν μπορούν να ακολουθήσουνι», είπε στους FT ο Στούαρτ Σουμίντα, πρόεδρος της Εταιρείας Παλαιοντολογίας Σπονδυλωτών.
Ο Γκρίφιν καταβάλλει προσπάθειες για να απαλύνει αυτές τις ανησυχίες δωρίζοντας εκατομμύρια σε επιστημονικά ιδρύματα και δανείζοντας τον δεινόσαυρό του. Ο Apex, ο μήκους 27 ποδιών στεγόσαυρος, τον οποίο απέκτησε τον Ιούλιο, μόλις παρουσιάστηκε δημόσια στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκη και θα παραμείνει εκεί για τέσσερα χρόνια προτού αντικατασταθεί με γύψινο πρόπλασμα.
Έτσι, η δημοπρασία της Πέμπτης θα είναι ένα θέατρο ανταγωνιστικών συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μετανιώνουν που γίνεται. «Πιστεύουμε ακράδαντα ότι τα απολιθώματα δεν πρέπει να έχουν καμία εμπορική αξία», έγραψε μια ομάδα επιστημόνων στο περιοδικό Nature πριν από 15 χρόνια. Αλλά έχουν, και η αξία τους συνεχίζει να αυξάνεται.
Η διαμάχη αυξάνει τον ενθουσιασμό, κάτι που είναι καλό για τους οίκους. Το θέμα είναι να προσελκύσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους πλειοδότες για να ανταγωνιστούν πριν πέσει το σφυρί. Κάποιος μπορεί να πάρει καλεπούρι αυτήν τη φορά, καθώς ο στεγόσαυρος πωλείται χωρίς τιμή εκκίνησης, μόνο με εκτίμηση από 3 έως 5 εκατομμύρια λίρες (η εκτίμηση για τον Apex ήταν μόνο 4 έως 6 εκατομμύρια δολάρια).
Κυνηγοί δεινοσαύρων και απογοητευμένοι επιστήμονες
Το Λονδίνο είναι η αρένα τώρα. Ο Χίσλοπ λέει ότι το επέλεξε αντί της Νέας Υόρκης εν μέρει επειδή είχε μια θέση στο χρονοδιάγραμμα και είναι δύσκολο να βρει αρκετό χώρο για πελώριους δεινόσαυρους. Η ζώνη ώρας είναι επίσης βολική για αγοραστές τόσο από την Ασία όσο και από τις ΗΠΑ.
Αλλά το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής δράσης είναι αλλού. Ο οίκος Christie’s δημοπράτησε ένα κομμάτι σπάνιου σεληνιακού πετρώματος στη Σαγκάη τον Νοέμβριο και πούλησε τον τυραννόσαυρο Stan, για 31,8 εκατομμύρια δολάρια στο υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού του Αμπού Ντάμπι.
Το ίδιο και για παλαιοντολογικά κομμάτια. Πολλοί από τους δεινόσαυρους που δημοπρατούνται τώρα προέρχονται από ιδιωτικές εκτάσεις σε πολιτείες των ΗΠΑ. Σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες, όποιος κατέχει τη γη έχει επίσης δικαιώματα στα απολιθώματα που βρίσκονται σε αυτήν.
Η Interprospekt είναι ιδιοκτήτρια της τοποθεσίας Como Bluff στο Ουαϊόμινγκ, όπου ανασκάφηκαν τα ευρήματα και αργότερα μεταφέρθηκαν στη Γερμανία. Η εταιρεία ιδρύθηκε από τον Μπούρκχαρντ Πολ που έχει μια από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές συλλογές απολιθωμάτων παγκοσμίως. Πουλάει μερικά, έχει ιδιωτικό μουσείο στο Ουαϊόμινγκ και έχει επίσης δωρίσει ένα σετ σε δημόσιο μουσείο στη Βραζιλία.
Ο Χίσλοπ επιμένει ότι είναι λάθος να θεωρούμε το ιδιωτικό κυνήγι απολιθωμάτων ως απλώς την αφαίρεσή τους από τη δημόσια σφαίρα. Για την καλύτερη συντήρησή τους θα ήταν διαφορετικά στο έδαφος και όχι σε μουσεία.