Το κοινοβούλιο της Μολδαβίας αποφάσισε την επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης για 60 ημέρες, αρχίζοντας από τις 16 Δεκεμβρίου 2024. Αιτία λόγω της αναμενόμενης διακοπής της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Μολδαβία από την 1η Ιανουαρίου 2025.
Η απόφαση αυτή ελήφθη με 56 ψήφους υπέρ σε σύνολο 101 βουλευτών, μετά από πρόταση του πρωθυπουργού Ντορίν Ρετσεάν, ο οποίος τόνισε την ανάγκη προστασίας της περιοχής της Υπερδνειστερίας, που εξαρτάται από το ρωσικό αέριο.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης επιτρέπει στην κυβέρνηση να αντιδράσει γρήγορα και να περιορίσει τις εξαγωγές ενέργειας, προκειμένου να διασφαλίσει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.
Η Μολδαβία λαμβάνει ρωσικό φυσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας, αλλά η συμφωνία διαμετακόμισης μεταξύ Ουκρανίας και Gazprom λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2024. Η Ουκρανία έχει δηλώσει ότι δεν θα την ανανεώσει.
Ο πρωθυπουργός Ρετσεάν κατηγόρησε τη Ρωσία για «ενεργειακό εκβιασμό». Υποστήριξε ότι ο πρόεδρος Πούτιν επιδιώκει να αφήσει την Υπερδνειστερία χωρίς αέριο και ηλεκτρικό ρεύμα, με στόχο την αποσταθεροποίηση της Μολδαβίας.
Η κυβέρνηση εξετάζει εναλλακτικές διαδρομές για την προμήθεια αερίου, όπως μέσω του αγωγού TurkStream, που διέρχεται από την Τουρκία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.
Ωστόσο, η Gazprom συνδέει τη συνέχιση των παραδόσεων μέσω εναλλακτικών οδών με την απαίτηση εξόφλησης χρέους ύψους 709 εκατομμυρίων δολαρίων για προηγούμενες προμήθειες.
Η κατάσταση αυτή δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις για την ενεργειακή ασφάλεια της Μολδαβίας, ειδικά ενόψει του χειμώνα. Η κυβέρνηση λαμβάνει μέτρα για να διασφαλίσει την επάρκεια ενέργειας και να προστατεύσει τους πολίτες από πιθανές ελλείψεις.
Το πρόβλημα με τη Ρωσία
Η διακοπή της παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς τη Μολδαβία συνδέεται με διάφορους λόγους, κυρίως γεωπολιτικούς, οικονομικούς και ενεργειακούς:
Λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης μέσω Ουκρανίας
Η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Μολδαβία γίνεται μέσω Ουκρανίας. Όμως η συμφωνία διαμετακόμισης μεταξύ της Gazprom και της Ουκρανίας λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2024. Η Ουκρανία έχει δηλώσει ότι δεν θα ανανεώσει τη συμφωνία, επικαλούμενη τον πόλεμο και τη συνεχιζόμενη ένταση με τη Ρωσία.
Γεωπολιτική ένταση
Η Ρωσία χρησιμοποιεί την ενέργεια ως μέσο πίεσης σε χώρες που θεωρεί ότι έχουν απομακρυνθεί από τη σφαίρα επιρροής της. Η Μολδαβία έχει στραφεί προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Δύση. Η πρόεδρός της, Μάια Σάντου, έχει δηλώσει ότι στόχος της χώρας είναι η πλήρης ένταξη στην Ε.Ε. Αυτό έχει προκαλέσει έντονη δυσαρέσκεια στη Μόσχα, η οποία θεωρεί τη Μολδαβία κρίσιμη για τη γεωπολιτική σταθερότητα στην περιοχή.
Ανεξόφλητα χρέη
Η Gazprom ισχυρίζεται ότι η Μολδαβία έχει χρέος ύψους 709 εκατομμυρίων δολαρίων για προηγούμενες παραδόσεις φυσικού αερίου. Παρόλο που η Μολδαβία αμφισβητεί το ακριβές ποσό και την εγκυρότητα αυτής της απαίτησης, η Gazprom συνδέει τη συνέχιση της παροχής με την αποπληρωμή αυτού του χρέους.
Η κατάσταση στην Υπερδνειστερία
Η Υπερδνειστερία, η αποσχισθείσα περιοχή της Μολδαβίας, είναι πλήρως εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Η Μόσχα φαίνεται να επιδιώκει να χρησιμοποιήσει τη διακοπή της παροχής αερίου ως μέσο αποσταθεροποίησης της περιοχής και της Μολδαβίας συνολικά. Το επιχειρεί, ενισχύοντας την πίεση προς την κυβέρνηση του Κισινάου.
Στρατηγική «ενεργειακού εκβιασμού»
Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει επανειλημμένα την ενέργεια ως μοχλό πίεσης σε χώρες που θεωρεί στρατηγικά σημαντικές.
Η διακοπή της παροχής στη Μολδαβία αποσκοπεί στο να αυξήσει την οικονομική και πολιτική πίεση στη χώρα, ιδιαίτερα ενόψει του χειμώνα.
Αντίδραση της Μολδαβίας
Η Μολδαβία προσπαθεί να διαφοροποιήσει τις πηγές προμήθειας φυσικού αερίου, εξετάζοντας εναλλακτικές διαδρομές μέσω Ρουμανίας και Τουρκίας.
Επίσης, έχει ξεκινήσει μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας και αποθήκευσης φυσικού αερίου για να μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία.