Μετά την ανατροπή του καθεστώτος του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία, ο ηγέτης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) και αρχιστράτηγος της νέας κυβέρνησης, Άχμεντ αλ Σαράα, διόρισε τον Μοχάμεντ αλ Μπασίρ να αναλάβει την ηγεσία μιας υπηρεσιακής κυβέρνησης μέχρι την 1η Μαρτίου.
Η κίνηση αυτή αποσκοπεί στη σταθεροποίηση της χώρας με την παροχή βασικών υπηρεσιών στους πολίτες.
Επίσης πρόκειται για μία προσπάθεια να αποτραπεί ένας αγώνας εξουσίας μεταξύ ένοπλων ομάδων, δήλωσαν στο Al Jazeera ειδικοί.
«Χρειάζεται μια υπηρεσιακή κυβέρνηση για να διασφαλιστεί ότι το κράτος θα συνεχίσει να λειτουργεί και ότι οι άνθρωποι θα έχουν ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, αποχέτευση και διαδίκτυο», δήλωσε ο Τόμας Πιέρρετ, εμπειρογνώμονας για τη Συρία στο Ινστιτούτο Έρευνας και Μελέτης του Αραβικού και Μουσουλμανικού Κόσμου.
Ωστόσο, η υπηρεσιακή κυβέρνηση – και η HTS – θα μπορούσαν να χάσουν την αξιοπιστία τους εάν αρνηθούν να εγκαταλείψουν την εξουσία μετά από τρεις μήνες, προειδοποίησαν οι αναλυτές.
Ποιος είναι ο Μοχάμεντ αλ Μπασίρ;
Ο επικεφαλής της υπηρεσιακής κυβέρνησης είναι ένας τεχνοκράτης που ήταν επικεφαλής της Κυβέρνησης Συριακής Σωτηρίας (SSG) στην Ιντλίμπ, μια επαρχία στη βορειοδυτική Συρία.
Μετά το ξέσπασμα της συριακής εξέγερσης τον Μάρτιο του 2011, η Ιντλίμπ έγινε προπύργιο της αντιπολίτευσης.
«Ο Μοχάμεντ αλ Μπασίρ … έχει κάνει αρκετά καλή δουλειά στην Ιντλίμπ», δήλωσε ο Ρόμπιν Γιασίν-Κασάμπ, ειδικός σε θέματα Συρίας.
Μέχρι το 2017, η HTS εδραίωσε τον έλεγχό της και δημιούργησε την Κυβέρνηση Σωτηρίας από πολιτικούς τεχνοκράτες.
«Καταλαβαίνω ότι έχει νόημα να επεκταθεί η Κυβέρνηση Σωτηρίας σε ολόκληρη τη Συρία, προς το παρόν», πρόσθεσε.
Το υπόβαθρο του Αλ Μπασίρ στην ηλεκτρολογία, τη διαχείριση έργων και τον διοικητικό σχεδιασμό υποδηλώνει ότι διαθέτει την επαγγελματική τεχνογνωσία για να διατηρήσει τις βασικές υπηρεσίες στη χώρα, ανέφεραν αναλυτές.
Ο Μοχάμεντ αλ Μπασίρ διορίστηκε υπηρεσιακός πρωθυπουργός της Συρίας για τη μεταβατική κυβέρνηση μέχρι τον Μάρτιο και μιλάει σε αυτό το στιγμιότυπο οθόνης που προέρχεται από ένα βίντεο που τραβήχτηκε στη Δαμασκό της Συρίας στις 10 Δεκεμβρίου 2024.
Εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως υπουργός στην Κυβέρνηση Σωτηρίας το 2021, σύμφωνα με τον επίσημο ιστότοπο της υπηρεσιακής κυβέρνησης
Για δύο χρόνια, διετέλεσε επικεφαλής του τμήματος ανάπτυξης και ανθρωπιστικών υποθέσεων, σύμφωνα με τον Άσααντ Αλ Άκι, εκτελεστικό διευθυντή της Baytna, μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που υποστήριξε τοπικές ομάδες της κοινωνίας των πολιτών στη Συρία καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου.
«Έδειξε σίγουρα ενδιαφέρον για την ανθρωπιστική εργασία, κυρίως επειδή εκεί ήταν τα χρήματα», δήλωσε ο Αλ Ατσί, αναφερόμενος στην πολιτική της SSG για τη φορολόγηση των οργανώσεων αρωγής.
Στις 13 Ιανουαρίου 2024, το Συμβούλιο της Σούρα στην Ιντλίμπ εξέλεξε τον αλ Μπασίρ ως πρωθυπουργό της Κυβέρνησης Συριακής Σωτηρίας.
Ποιοι είναι οι άλλοι υπουργοί;
Ο Αλ Μπασίρ δήλωσε στο Al Jazeera Arabic ότι, προς το παρόν, οι υπουργοί της SSG θα αναλάβουν τα εθνικά υπουργικά χαρτοφυλάκια. Η σημερινή σύνθεση των υπουργών είναι η εξής:
- Υπουργός Εσωτερικών Μοχάμεντ Αμπντούλ Ραχμάν
- Υπουργός Οικονομίας και Πόρων Βασιλεία Αμπντούλ Αζίζ
- Υπουργός Πληροφοριών Μοχάμεντ Γιάκουμπ αλ Όμαρ
- Υπουργός Δικαιοσύνης Σάντι Μοχάμεντ αλ Ουάιζι
- Υπουργός Γεωργίας και Άρδευσης Μοχάμεντ Τάχα αλ-Αχμάντ
- Υπουργός Υγείας Μαζέν Ντουκάν
- Υπουργός Ανάπτυξης Φάντι αλ-Κάσεμ
- Υπουργός Τοπικής Διοίκησης και Υπηρεσιών Μοχάμεντ Αμπντέλ Ραχμάν Μουσλίμ
- Υπουργός Κληροδοτημάτων Χουσάμ Χατζ Χουσεΐν
- Υπουργός Παιδείας Ναζίρ αλ Καντρί
- Υπουργός Ανώτατης Εκπαίδευσης και Επιστημονικής Έρευνας Αμπντέλ Μονεΐμ Αμπντέλ Χαφέζ
Θα υπάρξει μετάβαση;
Παρά τον εξέχοντα ρόλο του αλ Μπασίρ, ο Αλ Ατσί δεν πιστεύει ότι ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός έχει φιλοδοξίες να εδραιώσει την εξουσία στη Συρία.
«Το διακύβευα είναι η υπηρεσιακή κυβέρνηση να παρατείνει τη θητεία της. Αν είναι μόνο για τρεις μήνες … τότε δεν υπάρχει πρόβλημα», δήλωσε.
Οι ειδικοί ανησυχούν ότι η HTS θα προσπαθήσει να κυβερνήσει όλη τη Συρία με σιδηρά πυγμή.
Σύμφωνα με έκθεση του Συριακού Δικτύου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το HTS προέβη σε αναγκαστικές εξαφανίσεις επικριτών και αντιπάλων και βασάνισε ανθρώπους μέχρι θανάτου.
Σχέδιο δράσης
Η υπηρεσιακή κυβέρνηση θα μπορούσαν να αμβλύνουν τις ανησυχίες για κατάληψη της εξουσίας προτείνοντας έναν σχέδιο που θα περιγράφει λεπτομερώς πότε θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς για τη συγκρότηση ενός συνασπισμού, δήλωσε ο Γιασίν-Κασάμπ στο Al Jazeera.
Πρόσθεσε ότι ένα σχέδιο θα πρέπει να στοχεύει στην εφαρμογή της απόφασης 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία απαιτεί μεταβατική περίοδο 18 μηνών, κατά τη διάρκεια της οποίας ένας συνασπισμός θα συντάξει σύνταγμα και θα προετοιμάσει εκλογές υπό την εποπτεία των Ηνωμένων Εθνών.
Ποιος θα πληρώσει για τη μετάβαση;
Μετά από χρόνια πολέμου και αναταράξεων, η οικονομία της Συρίας βρίσκεται υπό διάλυση. Η Παγκόσμια Τράπεζα κατατάσσει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της στην 129η θέση μεταξύ 196 κρατών.
Η HTS κατάφερε να συγκεντρώσει έσοδα κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας της στην Ιντλίμπ, φορολογώντας τους κατοίκους, καθώς και τα αγαθά και την ανακούφιση που περνούσαν από τα τουρκικά σύνορα.
Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν η ομάδα διαθέτει αρκετά οικονομικά μέσα για να ενισχύσει την οικονομία και να παρέχει βασικές προμήθειες βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η HTS μπορεί να λάβει κίνητρα για να μοιραστεί την εξουσία συνδέοντας την ελάφρυνση των κυρώσεβν με πολιτικές μεταρρυθμίσεις.
Η Συρία περιλαμβάνεται στον κατάλογο των Ηνωμένων Πολιτειών με τις «χώρες που χρηματοδοτούν την τρομοκρατία».
Επιπλέον, η HTS χαρακτηρίζεται ως «ξένη τρομοκρατική οργάνωση» από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Τουρκία και τις ΗΠΑ.
Η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν επίσης επιβάλει κυρώσεις σε μεγάλο μέρος της συριακής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένου του ενεργειακού τομέα και της εμπορίας αγαθών που σχετίζονται με την τεχνολογία ή την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW).
«Μένει να δούμε αν αυτή είναι η αρχή της βίαιης κατάληψης της εξουσίας από την HTS και τους πολιτικούς φορείς που πρόσκεινται σε αυτήν», δήλωσε o Γιασίν-Κασάμπ στο Al Jazeera.
«Ελπίζω βεβαίως να μην είναι».