Η στεγαστική κρίση αποτελεί πλέον παγκόσμιο φαινόμενο, με αντίστοιχες συνθήκες να διαμορφώνονται σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες.
Η ισχυρή αύξηση της απασχόλησης, η αυξανόμενη ζήτηση, η περιορισμένη ανάπτυξη νέων κατοικιών, η αύξηση τιμών και ενοικίων, είναι κάποια από τα κοινά χαρακτηριστικά.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι κατοικίες είναι σήμερα λιγότερο προσιτές από ό,τι ήταν στην περίοδο πριν από την κρίση του 2008, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η έρευνα συνέκρινε το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών με το εισόδημα που απαιτείται για μια κατοικία μέσης τιμής σε 40 χώρες, όπως αναφέρει η WallStreet Journal.
Τα μισά νοικοκυριά ξόδεψαν τουλάχιστον το 30% του εισοδήματός τους για ενοίκιο και κοινόχρηστα το 2022
Η προκύπτουσα στεγαστική κρίση διαβρώνει το βιοτικό επίπεδο για τους φτωχούς και τους εργαζόμενους της μεσαίας τάξης, εντείνει την ανισότητα του πλούτου και υποδαυλίζει τις πολιτικές εντάσεις.
Οι απότομες αυξήσεις ενοικίων
Η Ιρλανδία, μετά από χρόνια αναιμικής οικοδομικής δραστηριότητας, έχει πλέον την πιο ακριβή κατοικία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με μια ευρεία μέτρηση του ενοικίου, του κόστους συντήρησης και των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας από τη Eurostat, τη στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το μέσο ενοίκιο στο Δουβλίνο διπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία, ενώ η μέση τιμή της κατοικίας αυξήθηκε κατά 75%, σύμφωνα με τα κυβερνητικά στατιστικά στοιχεία.
Ορισμένες από τις πιο απότομες αυξήσεις των ενοικίων σημειώθηκαν στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Στην Ουγγαρία και τη Λιθουανία, τα ενοίκια αυξήθηκαν περισσότερο από 60% από το 2015 έως το 2023, σύμφωνα με τη Eurostat. Και σε καθεμία από αυτές τις χώρες, οι τιμές των κατοικιών υπερδιπλασιάστηκαν κατά την ίδια περίοδο.
Η μικροσκοπική χώρα της Βαλτικής, η Εσθονία, σημείωσε τις πιο απότομες αυξήσεις τόσο στα ενοίκια όσο και στις τιμές των κατοικιών από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα κατά τη διάρκεια των 10 ετών έως το 2022, σύμφωνα με τη Eurostat. Ενώ η βαρύτατη τεχνολογικά οικονομία της Εσθονίας έχει ανεβάσει τα εισοδήματα και το βιοτικό επίπεδο, η κατασκευή κατοικιών δεν έχει συμβαδίσει με την πρωτεύουσα Ταλίν.
30% του εισοδήματος σε έξοδα της στέγασης
Ενώ οι υψηλότερες τιμές κάνουν όλο και πιο πλούσιους τους ιδιοκτήτες ακινήτων, έχουν αυξήσει το μηνιαίο κόστος των στεγαστικών δανείων για τους νέους αγοραστές και, κατ’ επέκταση, τα ενοίκια, εν μέρει επειδή περισσότεροι άνθρωποι έχουν αποκλειστεί από την αγορά.
Σε παγκόσμιο επίπεδο οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά 32% τη δεκαετία έως το 2021
Η μέση ηλικία των αγοραστών πρώτης κατοικίας έχει αυξηθεί ραγδαία σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας.
Στις ΗΠΑ, τα μισά νοικοκυριά ξόδεψαν τουλάχιστον το 30% του εισοδήματός τους για ενοίκιο και κοινόχρηστα το 2022, ποσοστό ρεκόρ, σύμφωνα με το Κοινό Κέντρο Στεγαστικών Μελετών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.
Κατά την τελευταία δεκαετία, οι χώρες με τα χαμηλότερα επίπεδα οικοδόμησης κατοικιών γνώρισαν την πιο απότομη αύξηση των τιμών των κατοικιών, σε σχέση με το εισόδημα των νοικοκυριών, σύμφωνα με ανάλυση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών για 11 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά 32% τη δεκαετία έως το 2021, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Η στεγαστική κρίση στην Ιρλανδία
Από το 2012, η Ιρλανδία είχε το χαμηλότερο επίπεδο κατασκευής κατοικιών μεταξύ μιας ομάδας πλούσιων χωρών που μελετήθηκαν από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών.
Οι εργολάβοι έχουν επιταχύνει την κατασκευή. Σήμερα, κοντά στο κέντρο του Δουβλίνου, νέα κτίρια πλαισιώνουν την προκυμαία σε μια γειτονιά γνωστή ως Docklands.
Οι κατασκευαστές παραπονιούνται ότι οι νέοι κανονισμοί και άλλοι παράγοντες έχουν αυξήσει το κόστος τους. Η Ιρλανδία συνέταξε κανόνες μετά το κραχ για να βελτιώσει την ποιότητα των κατοικιών. Ο Covid προκάλεσε έλλειψη υλικών και εργατικού δυναμικού και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανέβασε το κόστος της ενέργειας. Οι αντίπαλοι των αναπτύξεων έχουν προσφύγει στα δικαστήρια για να εμποδίσουν τα έργα.
Πολλοί νέοι εγκαταλείπουν την Ιρλανδία. Παρά τη χαμηλή ανεργία, η μετανάστευση έφθασε σε υψηλό εννέα ετών κατά τους 12 μήνες μέχρι τον Απρίλιο.
Σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο, η έλλειψη κατοικιών δημιουργεί ένα χάσμα γενεών. Οι μακροχρόνιοι ιδιοκτήτες κατοικιών παραμένουν στα σπίτια τους καθώς αυξάνεται η αξία τους. Οι νεότεροι εργαζόμενοι αφιερώνουν μεγαλύτερο μέρος του μισθού τους στο ενοίκιο ή ζουν στα πατρικά τους.