Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα θα γίνεται όλο και πιο «σφιχτή» τα επόμενα χρόνια, υποστηρίζουν αναλύσεις ειδικών, όπως αναφέρει σχετική έρευνα του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών. Αυτό σημαίνει ότι η απόσταση μεταξύ των κενών θέσεων εργασίας και του αριθμού των ανέργων θα μειώνεται και θα είναι σχετικά δυσκολότερο στους εργοδότες να βρουν το κατάλληλο προσωπικό. Προς το παρόν πάντως η αγορά εργασίας στην Ελλάδα παραμένει επίμονα «χαλαρή». Δηλαδή η ανεργία ξεπερνά τις κενές θέσεις εργασίας ή την λεγόμενη «αποτελεσματική ανεργία», με αποτέλεσμα η χώρα μας να έχει από τα υψηλότερα ποσοστά αναξιοποίητου εργατικού δυναμικού. Την ίδια στιγμή εκτιμάται ότι υπάρχουν τουλάχιστον 200.000 κενές θέσεις – όπως είχε αναφέρει ο πρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας, ενώ η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων τις υπολόγιζε σε 260.000.
Δείκτης ελλείψεων εργατικού δυναμικού
Πώς μπορούμε να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα στους άνεργους – που σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ είναι σχεδόν 445.000 άτομα (977.000 σύμφωνα με τη ΔΥΠΑ), και στις κενές θέσεις εργασίας; Ποια είναι τα επαγγέλματα με τις μεγαλύτερες ελλείψεις και τις πιο έντονες ανισορροπίες στην αγορά εργασίας;
Μια χρήσιμη έρευνα που καταγράφει τις ευκαιρίες, τις προκλήσεις αλλά και τις αναντιστοιχίες στην αγορά εργασίας είναι ο Δείκτης Ελλείψεων Εργατικού Δυναμικού και Δεξιοτήτων 2025, του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP).
Ο Δείκτης που συνέθεσε η επιστημονική ομάδα του Κέντρου – με βάση το ευρωπαϊκό μοντέλο Πρόβλεψης Δεξιοτήτων (Cedefop Skills Forecast) μας βοηθάει να αναλύσουμε τις τάσεις στην αγορά εργασίας, ώστε να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε όσα μας επιφυλάσσει το άμεσο και το κοντινό μέλλον – με ορίζοντα το 2035.
Tρεις πυλώνες
Ο Δείκτης Cedefop Labour and Sκills Shortage Index 2025 και βασίζεται σε τρεις πυλώνες: Ο πρώτος πυλώνας είναι οι ελλείψεις από την πλευρά της ζήτησης (demand shortage). Aφορά τους τομείς που θα αναπτύσσονται με τέτοιο ρυθμό που οι ανάγκες τους θα ξεπερνάνε την προσφορά εργατικού δυναμικού με το συγκεκριμένο επίπεδο δεξιοτήτων.
Ο δεύτερος πυλώνας είναι οι ελλείψεις από την πλευρά της προσφοράς (supply shortage). Αναφέρεται στις ανάγκες αντικατάστασης προσωπικού τα επόμενα χρόνια, καθώς το υπάρχον εργατικό δυναμικό θα αποσύρεται από την αγορά εργασίας.
Ο τρίτος πυλώνας είναι οι ελλείψεις λόγω ανισορροπίας στην αγορά εργασίας. (imbalance shortage). Αυτό σημαίνει ότι θα λείπουν οι εργαζόμενοι που διαθέτουν το συγκεκριμένο επίπεδο προσόντων που έχει ανάγκη η αγορά, ανάλογα με κάθε επάγγελμα.
Οι τρεις πυλώνες βαθμολογούνται σε μια κλίμακα από το 1 (μηδενική έλλειψη ή πλεόνασμα εργατικού δυναμικού) ως το 4 (έντονη έλλειψη). Παρακάτω παρατίθενται τα στοιχεία για την Ελλάδα, με τα επαγγέλματα που βρίσκονται σε επίπεδο 3 και πάνω – δηλαδή θα έχουνε μεγάλη ως έντονη έλλειψη εργατικού δυναμικού, ανάλογα με το εκπαιδευτικό επίπεδο και την επαγγελματική θέση.
Την επόμενη δεκαετία θα αυξηθούν οι ανάγκες σε νοσηλευτικό προσωπικό, λιγότερο από ό,τι σε γιατρούς
Ελλείψεις σε προσωπικό υψηλής ειδίκευσης – πτυχιούχοι ανώτατης εκπαίδευσης
Το επάγγελμα με τις μεγαλύτερες ελλείψεις προσωπικού και δεξιοτήτων τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα
Ανάμεσα στα επαγγέλματα με τις μεγαλύτερες ελλείψεις σε πτυχιούχους είναι το υγειονομικό – νοσηλευτικό προσωπικό, οι οποίοι θα έχουν μεγαλύτερη ζήτηση από ό,τι το ιατρικό προσωπικό.
Ελλείψεις θα υπάρχουν σε στελέχη διοίκησης και εμπορικής διεύθυνσης, επιστήμονες νομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών υπηρεσιών και σε στελέχη παραγωγής και εξειδικευμένων υπηρεσιών.
Στην κορυφή των επαγγελμάτων που θα έχουν τις μεγαλύτερες ελλείψεις την επόμενη δεκαετία – πάντα σε επίπεδα ανώτατης εκπαίδευσης – είναι τα διευθυντικά και ανώτερα στελέχη.
Μεγάλη έλλειψη εργατικού δυναμικού θα σημειωθεί σε συνεργάτες επιστημονικής και τεχνικής ειδίκευσης (π.χ. βοηθός μηχανικού) ενώ αντιθετα δεν θα υπάρχει ιδιαίτερη έλλειψη σε επιστήμονες – τεχνικούς και μηχανικούς.
Οι μεγαλύτερες ελλείψεις για εργαζόμενους μεσαίας ειδίκευσης θα αφορούν τη μεταποίηση
Ελλείψεις σε προσωπικό μεσαίας ειδίκευσης (δευτεροβάθμια εκπαίδευση)
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Cedefop όσοι έχουν απλώς ένα λυκειακό –μεταλυκειακό επίπεδο εκπαίδευσης θα δυσκολευτούν να βρουν δουλειά στο μέλλον σε επαγγέλματα που δεν θεωρούνται αμιγώς χειρωνακτικά, αφού δεν προβλέπονται μεγάλες ελλείψεις παρά σε τρεις τομείς: Επαγγέλματα προσωπικής φροντίδας και προσωπικών υπηρεσιών και πωλητές.
Αντιθέτως στα χειρωνακτικά επαγγέλματα θα υπάρχει σοβαρή έλλειψη σε τεχνίτες συναρμολόγησης, χειριστές μηχανημάτων, οδηγούς και οδηγούς επαγγελματικών οχημάτων, ηλεκτρολόγους και ηλεκτρονικούς. Η μεγαλύτερη έλλειψη όμως θα παρουσιάζεται στον τομέα της επεξεργασίας τροφίμων, ξυλουργικής, ιματισμού και σε αντίστοιχους κλάδους μεταποίησης.
Ελλείψεις σε προσωπικό χαμηλής ειδίκευσης (βασική εκπαίδευση)
Όπως είναι αναμενόμενο για όσους έχουν ολοκληρώσει μόνο τη βασική εκπαίδευση οι επαγγελματικές προοπτικές στο μέλλον δεν είναι ιδιαίτερα ρόδινες.
Ελλείψεις θα παρουσιάζονται σε εργάτες ορυχείων, οικοδομής, εργοστασίων και μεταφορών. Όμως στο συγκεκριμένο τομεά θα είναι εξαιρετικά έντονη η ανισορροπία προσόντων – δηλαδή η αγορά θα ζητάει δεξιότητες που δεν θα έχει το διαθέσιμο δυναμικό.
Ο δεύτερος τομέας με ελλείψεις σε χειρώνακτες θα είναι ο λεγόμενος τομέας «υπαίθριων υπηρεσιών και πωλήσεων» (street sales and related services professionals). Περιλαμβάνει επαγγέλματα κυρίως περιστασιακά, όπως οι παρκαδόροι, οι φορτοεκφορτωτές, οι διανομείς φυλλαδίων, τα «παιδιά για τα θελήματα». Πρόκειται για τις λεγόμενες δουλειές του ποδαριού. Μόνο που ακόμα και σε αυτό τον τομέα η ανισορροπία προσόντων θα φτάσει στον μέγιστο βαθμό.