Το όνομά του είναι Ζοζέπ Τορέντ, διαμένει – μέχρι νεοτέρας – σε ενοικιαζόμενο διαμέρισμα στη Βαρκελώνη και ηθελημένα ή άθελά του πρωταγωνιστεί στα διεθνή ρεπορτάζ για τη στεγαστική κρίση. Μια κρίση που πλήττει, πιο έντονα απ’ όλους, τους ενοικιαστές, όχι μόνο στην πόλη που ζει ο 49χρονος εκπαιδευτικός αλλά και σε δεκάδες αστικά κέντρα σε όλη την Ευρώπη – ανάμεσά τους και στην Αθήνα.
Κανονικά σήμερα, 4 Φεβρουαρίου ο Τορέντ θα έπρεπε να εγκαταλείψει το διαμέρισμά του στην Casa Orsola, ένα διατηρητέο κτίριο art nouveau αρχιτεκτονικής, στο οποίο κατοικούσαν μέχρι πρόσφατα 27 οικογένειες και σήμερα έχουν μείνει μόνο 18. Ο ίδιος, όπως και οι υπόλοιποι ενοικιαστές, έχει λάβει ειδοποιητήριο αναγκαστικής έξωσης, καθώς η επενδυτική εταιρεία Lioness Investments αρνείται να ανανεώσει τα μακροχρόνια συμβόλαια ενοικίασης, ξεσπιτώνοντας οικογένειας που ζουν εκεί δεκαετίες.
Ο Τορέντ είναι ο πρώτος που βρίσκεται αντιμέτωπος με τη διαδικασία έξωσης, η οποία αναβλήθηκε ήδη μία φορά, χάρη σε μαζικές κινητοποιήσεις από το δραστήριο Συνδικάτο Ενοικιαστών-τριών της Βαρκελώνης (Sindicat de Llogateres I Llogaters).
Σήμερα η έξωση αναβλήθηκε για δεύτερη φορά, μετά από νέες διαμαρτυρίες, για τις 18 Φεβρoυαρίου. Ο ίδιος και οι συν-ένοικοί βρίσκονται σε μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες με τη νέα ιδιοκτήτρια εταιρεία, η οποία θέλει να μετατρέψει τα σπίτια τους σε «λουξ διαμερίσματα βραχυχρόνιας μίσθωσης».
Oι ένοικοι της Casa Orsola, αντιστέκονται στις αναγκαστικές εξώσεις από επενδυτικό fund / πηγή: Barcelona Secreta
Μέχρι τώρα ανταποκρίσεις για τον «δάσκαλο σύμβολο» των αγώνων για το δικαίωμα στη στέγη, έχουν φιλοξενήσει μεταξύ άλλων το Reuters, η Ιndependent, το Εuronews, η Εl Pais και δεκάδες άλλα ευρωπαϊκά και διεθνή ΜΜΕ. Η περίπτωσή του, ο συλλογικός αγώνας των ενοίκων της Casa Orsola, ενάντια στα σχέδια εκδιώξής και το πολύμορφο κίνημα αλληλεγγύης υπέρ τους, συμπυκνώνουν τα εκρηκτικά προβλήματα που προκαλεί η κερδοσκοπία επί της την οποία βαφτίζουμε βολικά «στεγαστική κρίση».
Στην πραγματικότητα, η δυσκολία εύρεσης κατοικίας, τα αφόρητα ακριβά ενοίκια, η αναγκαστική ή εκβιαστική εκδίωξη ενοικιαστών από τις γειτονιές τους, που αλλάζουν χαρακτήρα, λόγω εξευγενισμού, τουριστικοποίησης ή άλλων επενδυτικών σχεδίων, δεν οφείλονται γενικά και αόριστα σε μια ανώνυμη και ανεξήγητη στεγαστική κρίση. Είναι φαινόμενα που έχουν υπαίτιους, με ονοματεπώνυμα, είτε πρόκειται για εταιρείες real estate, funds και servicers, χαρτοφυλάκια διαχείρισης κόκκινων δανείων, είτε για πολιτικούς που για χρόνια υποβάθμιζαν το θέμα της κοινωνικής κατοικίας και τώρα φυσάνε μια φωτιά που δεν κρυώνει.
Per la lluita dels que han precedit,
per la dels que vindran.
Segles de brega.
pic.twitter.com/IkKmRsDsj6— Sindicat de Llogateres i Llogaters (@SindicatLloguer) February 3, 2025
Tριπλασιασμός ενοικίων
Η περίπτωση του 49χρονου καθηγητή μαθηματικών απέκτησε εμβληματικές διαστάσεις, μεταξύ άλλων επειδή το πρόβλημα της στέγης στην Ισπανία είναι αγκάθι στο πλευρό του εύθραυστου κυβερνητικού συνασπισμού του σοσιαλιστή Σάντσεθ.
Ο ίδιος έχει δηλώσει στην Εl Pais ότι παρά τις υπέρογκες αυξήσεις στο ενοίκιο, εκείνος συνέχισε να το πληρώνει ανελλιπώς, ακόμα και αν η εταιρεία αρνούνταν να το εισπράξει. Σύμφωνα με ρεπορτάζ στα τοπικά μέσα, το επενδυτικό fund αφότου εξαγόρασε το κτίριο το 2021, υπετριπλασίασε τα ενοίκια – από 700-900 ευρώ σε 2.100 ως 2.800 ευρώ το μήνα. Στη συνέχεια απλώς τους είπε να αποχωρήσουν. Από τις 27 οικογένειες, μόνο οι 18 παραμένουν στο κτίριο, εκ των οποίων οι πέντε έχουν κινήσει νομικές διαδικασίες.
«Οι επενδυτές αγοράζουν, διώχνουν (τους ενοικιαστές) και πλουτίζουν, έχουν φοροελαφρύνσεις, δεν χτίζουν ούτε δημιουργούν θέσεις εργασίας, δημιουργούν πλούτο για τον εαυτό τους και μοιράζουν δυστυχία», είπε στην ισπανική εφημερίδα. .
Η Lioness Investments δήλωσε στο Reuters ότι δεν είναι επενδυτικό ταμείο αλλά ετερόρρυθμη εταιρεία.
Σε ανακοίνωσή της, πρόσθεσε ότι οι ιδιοκτήτες αντιμετωπίζουν νομική ανασφάλεια, η οποία επιδεινώνεται από τις αργές νομικές διαδικασίες, γεγονός που διευκολύνει τους ενοικιαστές να αρνηθούν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους όταν λήξουν τα συμβόλαιά τους.
Συνδικάτο ενοικιαστών
«Αυτοί οι άνθρωποι θέλουν να εκφοβίσουν τους ενοικιαστές και να τους κάνουν έξωση έναν προς έναν. Αλλά εμείς έχουμε μια πολύ ξεκάθαρη ιδέα. Ο μόνος τρόπος για να παραμείνουμε στα σπίτια μας είναι μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων, ώστε να μπορούν να ανανεωθούν όλα τα συμβόλαια ενοικίασης», δήλωσε στο Euronews η Κάρμε Αρκαράζο, εκπρόσωπος του συνδικάτου ενοικιαστών της Καταλονίας. «Είναι ντροπιαστικός ο τρόπος με τον οποίο αυτοί οι άνθρωποι εκβιάζουν».
Ένας κάτοικος της περιοχής, ο Ραούλ Ακούνια, ζήτησε συλλογική δράση. «Αν ενωθούμε όλοι και συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε, ίσως μπορέσουμε να αντιστρέψουμε αυτό το πρόβλημα. Αλλά πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι. Το πρόβλημα ξεκινάει από τις πολιτικές που εφαρμόζουν οι τοπικές κυβερνήσεις. Αν μείνουμε ενωμένοι, μπορούμε να αντιστρέψουμε την κατάσταση. Αν δεν το κάνουμε, είναι πιθανό να αναγκαστούμε να φύγουμε από την πόλη».
Στεγαστική επιβάρυνση
‘Εκθεση της Τράπεζας της Ισπανίας αποκάλυψε ότι σχεδόν το 40% των Ισπανών ενοικιαστών αφιερώνουν κατά μέσο όρο το 40% του εισοδήματός τους σε ενοίκιο και κοινόχρηστα, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 27%.
Οι Έλληνες τα ακούνε αυτά και γελάνε – ή μάλλον κλαίνε – αφού στη χώρα μας το 70% των ενοικιαστών πληρώνει πάνω από το 40% του εισοδήματός του για στέγη.
Ένα άλλο πρόβλημα, πάντα για την Ισπανία, είναι ότι το στεγαστικό απόθεμα για κοινωνικές κατοικίες είναι από τα μικρότερα στον ΟΟΣΑ. Λιγότερο από το 2% των διαμερισμάτων διατίθενται προς ενοικίαση με ευνοϊκούς όρους, μέσω δημόσιων προγραμμάτων, ποσοστό πολύ κάτω από τον μέσο όρο του 7% του ΟΟΣΑ. Χώρες όπως η Γαλλία, η Βρετανία και η Ολλανδία έχουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά κοινωνικής κατοικίας: Η Γαλλία να βρίσκεται στο 14%, η Βρετανία στο 16% και η Ολλανδία στο 34%.
Στην Ελλάδα, όπως ανακοίνωσε και η Ηοusing Europe, Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία οργανώσεων για το δικαίωμα στη στέγη, οι κοινωνικές κατοικίες αντιστοιχούν σε ένα ολοστρόγγυλο μηδέν. Τα προγράμματα ΣΔΙΤ κοινωνικής αντιπαροχής, που είχαν αναγγελθεί από το 2021-22, ξεκινάνε φέτος, και θα αφορούν προς το παρόν 2.500 διαμερίσματα.