Ενώ οι πόλεμοι στην Αφρική την περίοδο μεταξύ 1995 και 2015, προκάλεσαν περίπου 48.000 θανάτους ετησίως, μια άλλη ειρηνική «παράδοση» στέλνει στον θάνατο σχεδόν τον ίδιο αριθμό νεαρών γυναικών, αποκλειστικά: Είναι ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων.
Η συγκεκριμένη πρακτική -δηλαδή αφαίρεση ή καταστροφή του γυναικείου γεννητικού ιστού- είναι μια επιβλαβής παραδοσιακή πρακτική, που συχνά «δικαιολογείται» από πολιτιστικές πεποιθήσεις σχετικά με τον έλεγχο της γυναικείας σεξουαλικότητας και της δυνατότητας γάμου.
Μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες γνώριζαν ότι αυτή η πρακτική προκαλούσε έντονο πόνο, αιμορραγία και μόλυνση σε 200 εκατ. γυναίκες και κορίτσια σε τουλάχιστον 25 χώρες. Προκαλεί, παράλληλα, άμεση και δια βίου σωματική και ψυχολογική βλάβη, συμπεριλαμβανομένου έντονου πόνου, επιπλοκών κατά τον τοκετό, λοιμώξεων και τραυμάτων.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα από 15 αφρικανικές χώρες για τις οποίες είναι διαθέσιμες εκτενείς πληροφορίες
Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα δημοσιευμένη στο National Library of Medicine αυτή η πρακτική είναι η πιο σημαντική αιτία θανάτου στις χώρες που μελετήθηκαν από οποιαδήποτε άλλη, εξαιρουμένης της ελονοσίας και των λοιμώξεων του αναπνευστικού ή της φυματίωσης.
«Με άλλα λόγια, είναι μεγαλύτερη αιτία θανάτου από τον HIV/Aids, την ιλαρά, τη μηνιγγίτιδα και πολλές άλλες γνωστές απειλές για την υγεία για τις νεαρές γυναίκες και τα κορίτσια σε αυτές τις χώρες» αναφέρουν στο The Conversation οι ερευνητές.
«Η παρακολούθηση των θανάτων που προκαλούνται άμεσα από την πρακτική ήταν σχεδόν αδύνατη. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι ο ακρωτηριασμός είναι παράνομος σε πολλές χώρες όπου εμφανίζεται και συνήθως λαμβάνει χώρα σε μη κλινικά περιβάλλοντα χωρίς ιατρική επίβλεψη».
Δεδομένα από 15 χώρες
Έτσι, για να οδηγηθούν στο παραπάνω συμπέρασμα, οι επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα από 15 αφρικανικές χώρες για τις οποίες είναι διαθέσιμες εκτενείς πληροφορίες για τη συχνότητα των γενετήσιων ακρωτηριασμών.
«Αναπτύξαμε μια νέα προσέγγιση για να βοηθήσουμε να ξεπεραστούν τα προηγούμενα κενά στα δεδομένα. Αντιστοιχίσαμε δεδομένα σχετικά με το ποσοστό των κοριτσιών που υποβλήθηκαν σε ακρωτηριασμό σε διαφορετικές ηλικίες με ποσοστά θνησιμότητας ανάλογα με την ηλικία, σε 15 χώρες μεταξύ 1990 και 2020. Η ηλικία στην οποία εμφανίζεται ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων ποικίλλει σημαντικά ανά χώρα. Στη Νιγηρία, το 93% των επεμβάσεων γίνεται σε κορίτσια μικρότερα των πέντε ετών. Αντίθετα, στη Σιέρα Λεόνε, τα περισσότερα κορίτσια υποβάλλονται στη διαδικασία μεταξύ 10 και 14 ετών».
Δεδομένου ότι οι συνθήκες υγείας ποικίλλουν από μέρος σε μέρος και με την πάροδο του χρόνου και ποικίλλουν στο ίδιο μέρος από το ένα έτος στο άλλο, οι επιστήμονες φρόντισαν να λάβουν υπόψη αυτές τις διαφορές. «Αυτό μας βοήθησε να καταλάβουμε εάν περισσότερα κορίτσια πέθαιναν στις ηλικίες που συνήθως συμβαίνει ο ακρωτηριασμός σε κάθε χώρα» λένε στο κοινό τους άρθρο.
Για παράδειγμα, στο Τσαντ, το 11,2% των κοριτσιών υποβάλλονται σε ακρωτηριασμό από ηλικία 0-4 ετών, το 57,2% στα 5-9 και το 30% στα 10-14. Οι ερευνητές μπορούσαν να δουν πώς άλλαξαν τα ποσοστά θνησιμότητας μεταξύ αυτών των ηλικιακών ομάδων σε σύγκριση με χώρες με διαφορετικά πρότυπα ακρωτηριασμού.
«Αυτή η προσεκτική στατιστική προσέγγιση μας βοήθησε να εντοπίσουμε τους υπερβολικούς θανάτους που σχετίζονται με την πρακτική, ενώ λάβαμε υπόψη άλλους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την παιδική θνησιμότητα» υπογραμμίζουν.
1 γυναίκα πεθαίνει κάθε 12 λεπτά
Η πρακτική είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε πολλά αφρικανικά κράτη. Στη Γουινέα, τα στοιχεία δείχνουν ότι το 97% των γυναικών και των κοριτσιών έχουν υποστεί ακρωτηριασμό, στο Μάλι το ποσοστό ανέρχεται στο 83%, στη Σιέρα Λεόνε στο 90% και στην Αίγυπτο στο 87% των γυναικών και των κοριτσιών.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η πρακτική αυτή σκοτώνει περίπου 44.000 γυναίκες και κορίτσια κάθε χρόνο, δηλαδή μια νεαρή γυναίκα ή κορίτσι κάθε 12 λεπτά. «Αυτό τοποθετεί τον γενετικό ακρωτηριασμό μεταξύ των πιο σοβαρών προκλήσεων δημόσιας υγείας που αντιμετωπίζουν αυτά τα έθνη».
«Ο αντίκτυπος εκτείνεται πέρα από τη σωματική υγεία. Οι επιζώντες συχνά αντιμετωπίζουν ψυχολογικά τραύματα και κοινωνικές προκλήσεις. Σε πολλές κοινότητες, ο ακρωτηρισμός γεννητικών οργάνων είναι βαθιά ενσωματωμένος στις πολιτιστικές πρακτικές και συνδέεται με τις προοπτικές γάμου, καθιστώντας δύσκολο για τις οικογένειες να αντισταθούν στην πίεση να συνεχίσουν την παράδοση» λένε οι επιστήμονες.
Προσθέτουν, δε, ότι οι νομικές μεταρρυθμίσεις είναι ζωτικής σημασίας, καθώς η πρακτική παραμένει νόμιμη σε πέντε από τις 28 χώρες όπου εφαρμόζεται πιο συχνά. Ωστόσο, μόνο οι νόμοι δεν αρκούν.
«Η κοινοτική φροντίδα, η εκπαίδευση και η υποστήριξη των οργανώσεων βάσης είναι απαραίτητες για την αλλαγή των πολιτιστικών πεποιθήσεων και πρακτικών βαθιάς κατοχής» καταλήγουν οι ερευνητές στο κοινό τους άρθρο.