Ενόψει των εκλογών στον Ισημερινό, φαίνεται να δίνεται μάχη στήθος με στήθος μεταξύ του προέδρου Ντάνιελ Νομπόα και της αντιπάλου του Λουίσα Γκονσάλες, καθώς στις δημοσκοπήσεις έρχονται κατά μέσο όρο ισόπαλοι με 30-35%. Ωστόσο, ο Νομπόα έχει ένα σοβαρό ατού: την εντυπωσιακή πτώση των ποσοστών στο έγκλημα.
Όταν νίκησε στις εκλογές του 2023, υιοθέτησε μια στρατηγική για την καταπολέμηση του εγκλήματος που περιλάμβανε την επιβολή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και την εδραίωση των θεσμών ασφαλείας υπό τον έλεγχό του.
Σύμφωνα με τους Κατερίνε Αγκίρε, ανώτερη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Igarapé και Ρόμπερτ Μούγκα, πολιτικό επιστήμονας, ειδικό σε θέματα ασφάλειας στο Ρίχαρντ φον Βάιτσζεκερ, βραχυπρόθεσμα, τα αποτελέσματα του Νομπόα ήταν εντυπωσιακά.
Ο συντηρητικό ηγέτης μείωσε τις δολοφονίες κατά 18% το 2024. Η κυβέρνηση του προέδρου φέρεται επίσης να αύξησε τις κατασχέσεις ναρκωτικών κατά 30%, από 188 τόνους το 2023 σε 250 τόνους το 2024.
«Παρά αυτό που ορισμένοι παρατηρητές περιγράφουν ως έτος χάους, αυτό τον έχει κάνει δημοφιλή μεταξύ πολλών κατοίκων του Ισημερινού» αναφέρουν οι δύο επιστήμονες στο The Conversation.
«Η λεγόμενη στρατηγική Bloque de Seguridad, που ξεκίνησε στις αρχές Ιανουαρίου 2024, ενσωματώνει την αστυνομία, τις ένοπλες δυνάμεις και τα υπουργεία Εσωτερικών και Εθνικής Άμυνας. Οι φυλακές έχουν επίσης κηρυχτεί «ζώνες ασφαλείας» και βρίσκονται υπό τον έλεγχο της αστυνομίας και του στρατού» τονίζουν.
Στρατιωτικοποίηση της ασφάλειας
Ενώ ο πρόεδρος υπόσχεται να κάνει περισσότερα αν εκλεγεί την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου, οι δύο ειδικοί προειδοποιούν ότι η στρατιωτικοποίηση της δημόσιας ασφάλειας μπορεί να συντέλεσε στη μείωση των ανθρωποκτονιών, αλλά αυτό είναι μια όψη μόνο.
«Τα περιστατικά εκβιασμών και απαγωγών στην πραγματικότητα αυξήθηκαν πέρυσι, υποδηλώνοντας ότι πολλές εγκληματικές οργανώσεις δεν έχουν εξαρθρωθεί, αλλά ενδέχεται να αλλάξουν τακτική» υπογραμμίζουν.
«Ο επικεφαλής της εθνικής υπηρεσίας που είναι αρμόδιος για την καταπολέμηση του βίαιου εγκλήματος, DINASED, ισχυρίζεται ότι εγκληματικές ομάδες διαφοροποιούνται σε νέες παράνομες οικονομίες για να επιβιώσουν».
Απουσία πρόληψης στον Ισημερινό
Ένας από τους περιορισμούς της αντίδρασης της κυβέρνησης του Ισημερινού στο οργανωμένο έγκλημα είναι η απουσία προληπτικών μέτρων για να εμποδίσουν τους νέους να ενταχθούν σε εγκληματικές ομάδες, αναφέρουν οι Αγκίρε και Μούγκα.
«Ενώ υπάρχει άφθονη υποστήριξη για την καταστολή των εγκληματιών, υπάρχει όρεξη για κοινωνικές, εκπαιδευτικές και οικονομικές πρωτοβουλίες για την ενθάρρυνση του κινδύνου για την πλήρη αποφυγή του εγκλήματος. Εάν υπάρχει μακροπρόθεσμη αποδυνάμωση των δομών και των δικτύων εγκληματικότητας, χρειάζονται πιο ολοκληρωμένες στρατηγικές».
Μια επιπλέον ανησυχία είναι ότι η στρατιωτικοποιημένες τακτικές θα μπορούσαν να δημιουργήσουν νέες ένοπλες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των παραστρατιωτικών.
«Ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία παραστρατιωτικής δραστηριότητας στον Ισημερινό, ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Εξάλλου, υπάρχει μια παράδοση της λεγόμενης «αυτοάμυνας» και «πολιτοφυλακής» σε όλη την Αμερική» λένε.
Εν τω μεταξύ, οι ερευνητές έχουν τεκμηριώσει πάνω από 160 «εγκληματικά καταφύγια» (ειδικά στις επαρχίες Guayas και Esmeraldas της χώρας) όπου οι τοπικές συμμορίες προσφέρουν προστασία σε αντάλλαγμα για «νόμο και τάξη».
Το έγκλημα ανθεί στις φυλακές
Έτσι οι επιστήμονες ανησυχούν ότι αυτή η σκληρή καταστολή των εγκληματικών ομάδων, ενώ βελτιώνει ορισμένες πτυχές της δημόσιας ασφάλειας, μπορεί να συμβάλει ακούσια στον δομικό μετασχηματισμό του τοπίου του οργανωμένου εγκλήματος.
«Στον Ισημερινό, όπως και σε άλλα μέρη της Λατινικής Αμερικής, οι κίνδυνοι φαίνεται να είναι ιδιαίτερα έντονοι μέσα στο ίδιο το σωφρονιστικό σύστημα. Πράγματι, τα τελευταία πέντε χρόνια, εγκληματικές ομάδες που είναι ενσωματωμένες στο σωφρονιστικό σύστημα έχουν επεκτείνει τις δραστηριότητές τους σε εθνικό επίπεδο. Όπως σε χώρες όπως η Κολομβία και το Μεξικό, τα εγκληματικά δίκτυα του Ισημερινού χρησιμοποιούν βία για να εξαναγκάσουν και να διαφθείρουν τους τοπικούς πολιτικούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εγκληματικές ομάδες αναγκάζουν τις τοπικές αρχές να τιςς πληρώσουν ως αντάλλαγμα για «προστασία»».
Με τον καιρό αυτό υποβαθμίζει την εξουσία και τη νομιμότητα των αρχών και εδραιώνει ένα είδος εγκληματικής διακυβέρνησης. Ενδεικτικά, το 2024, ο Γενικός Εισαγγελέας της χώρας κατηγόρησε 13 άτομα, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών και εισαγγελέων, ότι εμπλέκονται στη μεγαλύτερη υπόθεση διαφθοράς και διακίνησης ναρκωτικών στην ιστορία της χώρας.
Παρά τις επανειλημμένες αστυνομικές και στρατιωτικές παρεμβάσεις για την άσκηση ελέγχου στα σωφρονιστικά ιδρύματα του Ισημερινού, εξακολουθούν να υπάρχουν σημάδια ζωηρών εγκληματικών οικονομιών μέσα στους τοίχους της φυλακής, λένε οι Αγκίρε και Μούγκα.
«Ορισμένες από αυτές φαίνεται να επιμένουν λόγω της εμπλοκής διεφθαρμένων αστυνομικών και σωφρονιστικών στελεχών. Και ακόμη και καθώς η κυβέρνηση Νομπόα καταστρέφει εγκληματικές οντότητες όπως οι Los Choneros, Los Lobos και Los Tiguerones, ο κατακερματισμός τους έχει οδηγήσει σε υπερ-βίαιους εσωτερικούς αγώνες εξουσίας»..