Αμέσως μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το δολάριο θα αναλάμβανε τον ρόλο του ως το κορυφαίο παγκόσμιο νόμισμα, επιτρέποντας στις αμερικανικές κυβερνήσεις να επιβάλουν τη θέλησή τους στον κόσμο. Μήπως, όμως, βρισκόμαστε στο τέλος αυτής της αμερικανικής εποχής;
Η οικονομική ηγεμονία συνίσταται στην ικανότητά μιας χώρας να χρησιμοποιεί την ισχύ της, το νόμισμά και το χρηματοπιστωτικό σας σύστημα για να επιβάλλει τις πολιτικές της.
Για παράδειγμα, οποιαδήποτε τράπεζα εξακολουθεί να συναλλάσσεται με τη Ρωσία, κινδυνεύει να αποκοπεί από τις αγορές του δολαρίου ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, δεδομένης της σημασίας του δολαρίου στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, οι χώρες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συμμορφωθούν με τις πολιτικές των ΗΠΑ.
Αν και πολλοί οικονομολόγοι είναι αισιόδοξοι για το μέλλον της παγκόσμιας οικονομικής ηγεμονίας των ΗΠΑ, ο έγκριτος Γερμανός αναλυτής, Βόφλγκαγνκ Μινχάου, διαφωνεί για την μελλοντική ισχύ των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας σε ανάλυσή του στο Unherd, ότι η οικονομική πολιτική του Τραμπ θα οδηγήσει σε μείωση των μεγάλων προνομίων των ΗΠΑ.
Ο υπόλοιπος κόσμος αποδέχτηκε την παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ όχι από σεβασμό αλλά επειδή ήταν μια καλή συμφωνία για σχεδόν όλους. Με τον Τραμπ, αυτό δεν θα ισχύει πλέον
Υπενθυμίζεται ότι μετά τον «θάνατο» του Bretton Woods 1976, ο κόσμος πέρασε σε ευέλικτες συναλλαγματικές ισοτιμίες, κάτι που όπως αποδείχθηκε, ενίσχυσε μόνο την οικονομική ηγεμονία των ΗΠΑ.
«Βασίστηκε σε ένα φαουστιανό σύμφωνο μεταξύ χωρών που βασίζονταν στις εξαγωγές, όπως η Κίνα και η Γερμανία, και των ΗΠΑ που ήταν πρόθυμες να απορροφήσουν το έλλειμμα» σημειώνει ο Μινχάου. «Έτσι, εάν, για παράδειγμα, η Κίνα πουλάει περισσότερες κονσόλες βίντεο στις ΗΠΑ και η Γερμανία περισσότερα αυτοκίνητα, και οι δύο καταλήγουν να κερδίζουν δολάρια που στη συνέχεια επενδύουν στις ΗΠΑ. Τα θρυλικά εμπορικά ελλείμματα της Αμερικής -αυτά που ο Τραμπ μισεί τόσο πολύ- σχετίζονται άμεσα με αυτές τις ροές δολαρίων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα».
Παρέμβαση πολιτικής και γεωπολιτικής
Ακριβώς αυτές οι ανισορροπίες στο εμπόριο και στις αποταμιεύσεις ήταν οι κινητήρες του στροβίλου της παγκοσμιοποίησης, αναφέρει ο Μινχάου. Μπορεί για κάποιους οικονομολόγους το παγκόσμιο εμπόριο να είναι ωφέλιμο για όλους, πάντα και παντού, αλλά «το μεγάλο ελάττωμα είναι ότι ωφελεί κάποιους περισσότερο από άλλους» σημειώνει ο Γερμανός αναλυτής.
Έτσι, στο τέλος, οι ψηφοφόροι ψήφισαν τον Τραμπ και τις εμπορικές του πολιτικές. «Δεν άκουσαν τους οικονομολόγους» και έτσι «η πολιτική παρενέβη» λέει ο Μινχάου.
Μαζί με την πολιτική παρενέβη και η γεωπολιτική, καθώς την εποχή της αχαλίνωτης παγκοσμιοποίησης, η Γερμανία εξαρτήθηκε από το φθηνό φυσικό αέριο από τη Ρωσία, τις εξαγωγές στην Κίνα και την άμυνα από τις ΗΠΑ. «Αυτός ο κατακερματισμός κατέστρεψε ουσιαστικά το γερμανικό οικονομικό μοντέλο, που παραδοσιακά βασιζόταν στη βιομηχανία, αφήνοντάς το επικίνδυνα ανισόρροπο και ευάλωτο» αναφέρει ο Μινχάου.
«Εάν καταφέρει ο Τραμπ να εξαλείψει τα μεγάλα διμερή εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ -έναντι του Μεξικού, του Καναδά, της Κίνας και της ΕΕ- η δυναμική του παγκόσμιου εμπορίου και χρηματοδότησης θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά. Καθώς οι χώρες που βασίστηκαν τόσο πολύ στην ικανότητά τους να εξάγουν στις ΗΠΑ πρέπει να συναλλάσσονται περισσότερο μεταξύ τους, θα υπάρχει λιγότερη ανάγκη χρήσης του δολαρίου για διεθνείς συναλλαγές. Αναπόφευκτα, το υπέρογκο προνόμιο θα μειωθεί» υπογραμμίζει.
Όσο περισσότερο το χειρότερο
Ο Μινχάου στη συνέχεια, προσθέτει ότι αυτό το προνόμιο της εξαναγκαστικής πολιτικής των ΗΠΑ, άρχισε να δέχεται πλήγματα, από την συχνή χρήση του. «Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ, πάγωσαν τα αποθεματικά της Ρωσίας που είχαν επενδύσει εκεί. Οι ξένοι επενδυτές αρχίζουν τώρα να αμφισβητούν εάν τα χρήματά τους που επένδυσαν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία εξακολουθούν να είναι ασφαλή».
Λέει μάλιστα πως εκείνες οι χώρες που δεν συμμετείχαν στις κυρώσεις, βλέπουν τις ΗΠΑ με ανησυχία. Οι Κινέζοι, για παράδειγμα, έχουν αρχίσει να μειώνουν την έκθεσή τους στις αμερικανικές αγορές.
Ασυνάπεια πολιτικών Τραμπ
Τα πράγματα, καταλήγει ο Μινχάου, θα γίνουν πιο δύσκολα για τις ΗΠΑ, λόγω των αντιφατικών οικονομικών πολιτικών του Τραμπ: από τη μία θέλει να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα, αλλά θέλει επίσης το δολάριο ΗΠΑ να παραμείνει το πιο σημαντικό νόμισμα.
Πρόκειται για αντικρουόμενους στόχους που έχει θέσει ο Τραμπ: εάν η κυβέρνηση κατορθώσει να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, καθώς και το έλλειμμα του προϋπολογισμού, και επαναφέρει την οικονομία σε πιο ισορροπημένη θέση, θα εγκαινιάσει μια αργή αλλά σίγουρη πορεία προ τον τερματισμό του δολαρίου ως το κορυφαίο παγκόσμιο νόμισμα.
«Αυτές οι αλλαγές χρειάζονται χρόνο» λέει.
Έτσι, ο Μινχάου συμπεραίνει ότι οι πολιτικές του Τραμπ θα οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμη διάβρωση όχι της παγκόσμιας ισχύος της Αμερικής, αλλά της ικανότητάς της να χρησιμοποιεί οικονομικό εξαναγκασμό για να κάνει τον υπόλοιπο κόσμο να συμμορφωθεί με τις προτεραιότητές του.
«Το υπερβολικό προνόμιο της Αμερικής είχε ένα τίμημα. Ο υπόλοιπος κόσμος αποδέχτηκε την παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ όχι από σεβασμό αλλά επειδή ήταν μια καλή συμφωνία για σχεδόν όλους. Με τον Τραμπ, αυτό δεν θα ισχύει πλέον. Οι Αμερικανοί θα διαπιστώσουν ότι μπορούν ακόμα να ζήσουν άνετες ζωές χωρίς το υπερβολικό προνόμιο, αλλά η εξωτερική πολιτική θα γίνει πολύ πιο δύσκολη».