«Σε 24 ώρες» κόμπαζε προεκλογικά ο Ντόναλντ Τραμπ ότι θα τελείωνε τον πόλεμο στην Ουκρανία, που πλέον οδεύει προς τον τέταρτο χρόνο.
Τρεις εβδομάδες μετά την επάνοδό του στον Λευκό Οίκο, δεν έχει γίνει ακόμη «ειρηνοποιός».
Οι φήμες τώρα οργιάζουν για παρουσίαση ειρηνευτικού σχεδίου από τις ΗΠΑ.
Κατά το Bloomberg, θα μπορούσε να γίνει στο πλαίσιο της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, στις 14-16 Φεβρουαρίου, μια εβδομάδα πριν συμπληρωθούν τρία χρόνια από την έναρξη της πλήρους ρωσικής εισβολής στα ουκρανικά εδάφη.
Επιδίωξη του Αμερικανού προέδρου, σύμφωνα με φερόμενο σχέδιο που επικαλείται η ουκρανική εφημερίδα Strana, είναι η κατάπαυση του πυρός το Πάσχα, στις 20 Απριλίου, με αποχώρηση των ουκρανικών στρατευμάτων από τη ρωσική περιφέρεια του Κουρσκ και «πάγωμα» της ρωσικής προέλασης στα ουκρανικά εδάφη.
Ζητούμενο είναι η δημοσιοποίηση των λεπτομερειών μιας ειρηνευτικής συμφωνίας στις 9 Μαΐου, Ημέρα της Ευρώπης και Ημέρα της Νίκης επί της Ναζιστικής Γερμανίας, που γιορτάζεται στη Μόσχα με στρατιωτική παρέλαση…
Για την οριστικοποίηση των όρων προτείνεται Διεθνής Διάσκεψη Ειρήνης για το ουκρανικό, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, της Κίνας και ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών και του Παγκόσμιου Νότου.
Η Ουκρανία θα κληθεί να αποδεχθεί τη ρωσική κατοχή εδαφών της, χωρίς επίσημη αναγνώριση, και να εγκαταλείψει οριστικά τις βλέψεις για ένταξη στο ΝΑΤΟ, με αντιστάθμισμα να γίνει μέλος της ΕΕ έως το 2030.
Οι «27» θα αναλάβουν υποχρεώσεις για τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση της χώρας.
Οι ΗΠΑ θα στηρίξουν τον εκσυγχρονισμό των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων και το Κίεβο θα οργανώσει προεδρικές και βουλευτικές εκλογές.
Η Ρωσία θα δει άμεση άρση ορισμένων κυρώσεων σε βάρος της -με ειδικούς δασμούς στις εξαγωγές ενέργειας στην ΕΕ, προς χρηματοδότηση της ουκρανικής ανοικοδόμησης- και των υπόλοιπων σε βάθος τριετίας, υπό προϋποθέσεις.
Στιγμιότυπο από την τριμερή συνάντηση που είχαν στις 7 Δεκεμβρίου, στο Παρίσι οι πρόεδροι Γαλλίας και Ουκρανίας, Εμανουέλ Μακρόν και Βολοντίμιρ Ζελένσκι, με τον τότε εκλεγμένο πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ (REUTERS/Piroschka van de Wouw)
Ασκήσεις επί χάρτου
Το προαναφερθέν σενάριο ακούγεται με ασκήσεις επί χάρτου.
Οι ηγεσίες τόσο της Ουκρανίας, όσο και της Ρωσίας είναι κατηγορηματικά κατά ενός «παγώματος» της σύγκρουσης ή μιας κατάπαυσης του πυρός χωρίς τελική διευθέτηση («κορεατικό σενάριο»).
Το Κίεβο αξιώνει εγγυήσεις ασφαλείας από τη Δύση, πολλώ μάλλον εάν αποκλειστεί η μελλοντική ένταξη στο ΝΑΤΟ -κάτι που για το Κρεμλίνο είναι «κόκκινη γραμμή».
Όμως ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι εγείρει αξιώσεις, που η Μόσχα επίσης απορρίπτει a priori κατηγορηματικά. Επίσης διαφωνούν οι ΗΠΑ.
Ζητά το Κίεβο να αποκτήσει πυρηνικά όπλα -μια συνταγή χάους- ή/και την ανάπτυξη ευρωπαϊκών ειρηνευτικών δυνάμεων κατά μήκος της πρώτης γραμμής.
Η Μόσχα απαιτεί μια πλήρη συνθήκη ειρήνης με εγγυήσεις ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Ότι ξένα στρατεύματα δεν θα σταθμεύουν στο ουκρανικό έδαφος.
Ότι τα νέα σύνορα -με την Κριμαία και τις άλλες τέσσερις προσαρτημένες ουκρανικές επαρχίες στα νότια και ανατολικά- θα είναι διεθνώς αναγνωρισμένα.
Ότι θα αρθούν οι κυρώσεις.
Αλλά προ όλων αυτών, μια εκ των βασικών απαιτήσεων του Ρώσου προέδρου Πούτιν είναι η διαπραγμάτευση να γίνει με υπό μια νέα ηγεσία στο Κίεβο.
Δεδομένου ότι η θητεία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι έληξε τυπικά στις 20 Μαΐου 2024 και έκτοτε παρατείνεται βάσει του στρατιωτικού νόμου στην Ουκρανία, η Μόσχα ανάγει τη διοργάνωση νέων προεδρικών εκλογών στην Ουκρανία ως κεντρικό -και δη αδιαπραγμάτευτο- στοιχείο για τις διαπραγματεύσεις.
Με την κυβέρνηση Τραμπ να έχει θέσει ως προτεραιότητα την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός, οι μοχλοί πίεσης προς τις δύο πλευρές για να συμφωνήσουν έχουν λίγο πολύ προαναγγελθεί.
Κλιμακωτές κυρώσεις στη Ρωσία και «στραγγαλισμό» της πολεμικής οικονομίας της με στέρηση εσόδων, μέσω και μείωσης της τιμής του πετρελαίου, με αύξηση της παραγωγής.
Τράβηγμα της «πρίζας» της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο, το οποίο δεν μπορεί να υπολογίζει σε αναπλήρωση του κενού από την αργόσυρτη ΕΕ και την ασθμαίνουσα ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
Μια… τεταμένη χειραψία μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντίμιρ Πούτιν, στη διμερή σύνοδο κορυφής στο Ελσίνκι, το 2018 (REUTERS/Kevin Lamarque/File Photo)
Μια «νέα Γιάλτα»;
Σε αυτό το φόντο δυτικά ΜΜΕ -όπως το Politico και το πρακτορείο Reuters- σκιαγραφούν ένα κλίμα πανικού στις τάξεις της νυν ηγεσίας του Κιέβου ότι η Ουάσιγκτον προωθεί ένα σχέδιο τερματισμού του πολέμου με βάση τη φόρμουλα «εκεχειρία-εκλογές στην Ουκρανία-σύναψη ειρηνευτικής συμφωνίας με μια νέα ουκρανική κυβέρνηση».
Τις υποψίες ενίσχυσε το γεγονός ότι έκαναν ταυτόχρονα δηλώσεις υπέρ της διεξαγωγής εκλογών στην Ουκρανία ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, καθώς και ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Κιθ Κέλογκ, λίγο προτού αρχίσει την πολυαναμενόμενη και προφανώς κρίσιμη ευρωπαϊκή του περιοδεία.
Η ΕΕ βρίσκεται εν τω μεταξύ στη «μέγγενη» των απειλών του Ντόναλντ Τραμπ για εμπορικούς δασμούς, των εσωτερικών της διαφωνιών και μιας όψιψης, αλλά και δημοσιονομικά δύσκολης συζήτησης για ενίσχυση της αμυντικής θωράκισής της.
Στο φόντο είναι οι αξιώσεις του 47ου προέδρου των ΗΠΑ για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ στο ΝΑΤΟ (με τη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου να πλησιάζει), ο ρωσικός αναθεωρητισμός και οι ουδόλως αβάσιμοι φόβοι ότι οι Ευρωπαίοι θα βρεθούν επί της ουσίας προ τετελεσμένων για έναν πόλεμο που μαίνεται εδώ και τρία χρόνια στα εδάφη της Γηραιάς Ηπείρου και αφορά άμεσα την αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης.
Αυτή, σε συνάρτηση με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς, βρίσκεται στο επίκεντρο του αναθεωρητισμού του Κρεμλίνου.
Αντανακλούν τη ρητή επιθυμία της Ρωσίας του Βλαντίμιρ Πούτιν να επανακαθοριστούν τα όρια της δυτικής επιρροής, με μια κατακερματισμένη ουδέτερη Ουκρανία και μια αποδυναμωμένη Ευρώπη, αποκλεισμένη από τις μεγάλες διαπραγματεύσεις.
Παρά την κοινή ρητορική του με το Πεκίνο περί πολυπολικότητας και μιας ισορροπημένης παγκοσμιοποίησης, οραματίζεται μια νέα Γιάλτα, που θα μοιράσει ζώνες επιρροής.
Μια μορφή αμοιβαίου σεβασμού που βασίζεται στη στρατιωτική και οικονομική ισχύ, παρόμοια με τις ισορροπίες που είχαν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Ρευστές ισορροπίες
Οι συνθήκες ωστόσο είναι σήμερα πολύ διαφορετικές με εκείνες της μεταπολεμικής ιστορικής Διάσκεψης, που είχε διεξαχθεί τέτοια εποχή το 1945.
Ως εκ τούτου, ο μεν Βλαντίμιρ Πούτιν δείχνει να «ποντάρει» σε μια στρατηγική υπομονής και πίεσης, ο δε Ντόναλντ Τραμπ «Πρώτα η Αμερική» αναμένεται να ακολουθήσει μια αμφιβόλου αποτελεσματικότητας τακτική «μαστιγίου και καρότου».
Προς τα πού θα κλίνει περισσότερο θα γίνει σαφές τις επόμενες εβδομάδες, ανάλογα με την έκβαση των επαφών του με τον Ρώσο ομόλογό του.
Στο μεσοδιάστημα, στενοί συνεργάτες του παραδέχονται ότι του έχει γίνει «μεγάλη εμμονή» να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης…