Για την ηφαιστειακή δραστηριότητα που υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή των Κυκλάδων που σείεται από τον Εγκελάδο εδώ και 17 ημέρες και εάν έχει συσχέτιση με τις δονήσεις που δέχονται τα νησιά, κυριότερα η Σαντορίνη και η Αμοργός, μίλησαν ο Γιώργος Βουγιακαλάκης, ηφαιστειολόγος, μέλος της Εθνικής Επιτροπής για την παρακολούθηση και εκτίμηση του κινδύνου των ενεργών ηφαιστείων του Αιγαίου και η Νίκη Ευελπίδου, καθηγήτρια στο τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβαλλοντος ΕΚΠΑ στη ραδιοφωνική εκπομπή του «Πρώτου» Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας .
Η επιτροπή του ΟΑΣΠ για τον ηφαιστειακό κίνδυνο – η οποία το τελευταίο διάστημα συνέρχεται μαζί με την Επιτροπή για τον Σεισμικό κίνδυνο καθώς έχουμε όλο αυτό το επεισόδιο στην περιοχή της Ανύδρου – έχει από τον Δεκέμβρη συνέλθει μια φορά, δεύτερη φορά 5 Ιανουαρίου και «ενημέρωσε το Υπουργείο, μετά από τα στοιχεία που δώσαμε εμείς ως Ινστιτούτο Μελέτης και Παρακολούθησης του ηφαιστείου της Σαντορίνης, ότι από τα τέλη Ιουλίου του 2024 οι Καμένες βρίσκονται σε μια κατάσταση πρώιμης διέγερσης».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
«Στη Σαντορίνη έχουμε δύο ενεργά ηφαίστεια, οι Καμένες μέσα στην Καλντέρα και το Κολούμπο στον υποθαλάσσιο χώρο. Οι Καμένες βρίσκονται σε μια κατάσταση ελαφράς διέγερσης από τον Ιούλιο. Έχει ενημερωθεί το Υπουργείο, είχε εκδοθεί τότε και ένα αντίστοιχο δελτίο που λέει ότι βρίσκεται σε μια διέγερση το ηφαίστειο, ότι το παρακολουθούμε με ένα πολυπαραμετρικό πλήρες δίκτυο και αν οτιδήποτε αλλάξει διαρκώς το βλέπουμε και αν χρειαστεί να ληφθεί οποιοδήποτε μέτρο θα ληφθεί. Άρα αυτό να το ξεκαθαρίσουμε. Καμία σχέση με την σεισμική διέγερση που υπάρχει τώρα στην Άνυδρο. Εμφανίστηκε τον Ιούλιο.
Έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1939
Η διέγερση όπως ξέρετε ξεκίνησε τον Ιανουάριο. Αυτό λοιπόν είναι ένα σημείο ξεχωριστό. (…) Όλο αυτό το διάστημα, ούτε ένα επίκεντρο πέφτει μέσα στην Καλντέρα. Δεν υπάρχει μέσα στην Καλντέρα επίκεντρο. Υπάρχουν πολύ μικρά επίκεντρα τα οποία από τη δραστηριότητα αυτή που ξεκίνησε τον Ιούλιο και συνεχίζει, δηλαδή σεισμοί, υπάρχουν δύο μεγάλοι που ήταν γύρω στο 3. Οι σεισμοί που μιλάμε τώρα μέσα στην Καλντέρα δεν τις καταλαβαίνουν ούτε οι κάτοικοι ούτε κανείς. Είναι 1, ένα και κάτι, ένα παρακάτω.
Για εμάς τους ηφαιστειολόγους είναι πολύ σημαντικό γιατί αυτοί μας δίνουν πληροφορίες για το αν το ηφαίστειο προσπαθεί να κάνει κάτι. Άρα ξεχωρίζουμε το φαινόμενο, τη διαδικασία Καλντέρας, με τη διαδικασία που είναι σε δράση επάνω» εξήγησε αρχικά ο κ. Βουγιουκαλάκης.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
«Στο δεύτερο, που επίσης είναι σημαντικό, το Κολούμπο, είναι ένα ηφαίστειο που έχει και αυτό μία ηλικία καμιά 300αριά, ίσως και παραπάνω χιλιάδες χρόνια η βάση του και αναπτύχθηκε μετά την τελευταία έκρηξη το 1650. Αυτό λοιπόν το ηφαίστειο είναι ενεργό, έχει μελετηθεί ειδικά τα τελευταία χρόνια διεξοδικά από πλήθος ομάδες επιστημόνων, ερευνητών, γεωλόγων, ηφαιστειολόγων γεωφυσικών κτλ., έχουμε εντοπίσει και το θάλαμο που υπάρχει λιωμένο πέτρωμα και το βάθος και τη διάστασή του -κτλ. Εμείς ως Κρατικό Γεωλογικό Ινστιτούτο εκπονήσαμε το 23-24, ένα πλήρες πρόγραμμα με τη διεθνή ηφαιστειολογική κοινότητα που εκτιμά και ποιοτικά και ποσοτικά τους κινδύνους και έχουμε όλα τα σενάρια.
Όπως είναι και στην Καμένη τα σενάρια που έχουμε, προβλέπονται στο Τάλως, το πρόγραμμα που υπάρχει για την Πολιτική Προστασία, αν η Καμένη ξεκινήσει να κάνει κάτι, τι θα κάνει η πολιτεία. Για το Κολούμπο που υπάρχουν τώρα επίσης όλα αυτά τα σενάρια και προβλέψεις και χάρτες επικινδυνότητας, πιστεύω ότι η πολιτεία θα τα εξετάσει και θα μπουν στην αναθεώρηση του επόμενου Τάλως. Να τονίσουμε ότι μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει ούτε ένα επίκεντρο, ούτε ένας σεισμός στην περιοχή που εμείς την λέμε ηφαιστειακό πεδίο Κολούμπου. Επίσης δεν έχουμε καταγράψει ούτε ένα φαινόμενο, ούτε ένα γεγονός που να μπορεί να μας οδηγήσει σε ανησυχία για το τι θα γίνει στο Κολούμπο» προσέθεσε ο κ. Βουγιουκαλάκης.
Η Καμένη βρίσκεται σε αυτή την ανησυχία, σημείωσε. «Θα δούμε, Θα το παρακολουθήσουμε, θα δούμε πώς θα εξελιχθεί. Θα μας πει το ηφαίστειο. Γιατί, όπως λένε και οι συνάδελφοί σεισμολόγοι, ότι δεν μπορούν να κάνουν τώρα μια πρόβλεψη αν και πότε θα σταματήσει και με ποια μορφή η σεισμική διέγερση, γιατί δεν έχεις ένα εργαλείο να το κάνεις και στα ηφαίστεια είναι το ίδιο, μας προειδοποιούν, αλλά δεν μας λένε πότε θα κάνουν. (…)
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Από αυτό που γράφουν οι σεισμογράφοι, τα δίκτυα παρακολούθησης τοπογραφικής παραμόρφωσης, τα δίκτυα παρακολούθησης της σύστασης των αερίων και της θερμοκρασίας, υπάρχουν δεκάδες σταθμοί και δίκτυα που καταγράφουν. Εμείς παρακολουθούμε κάθε μέρα, βλέπουμε αν και τι μετακινείται, το ερμηνεύουμε σε σχέση με την πιθανότητα μετακίνησης του μάγματος και βγάζουμε συμπεράσματα» τόνισε.
Για την περίπτωση πραγματοποίησης του σεναρίου που έχουμε ηφαιστειακή έκρηξη της Καμένης, ο κ. Βουγιουκαλάκης επισήμανε τα εξής. «Αν λοιπόν αυτή η διέγερση συνεχισθεί και το ηφαίστειο αποφασίσει να ενεργοποιηθεί, θα έχουμε κάποια στιγμή σε πέντε μήνες, δέκα μήνες, σε δεκαπέντε, αυτό δεν μπορούμε να το προσδιορίσουμε μια έκρηξη σαν αυτή που έζησε η Σαντορίνη το 1925.
Το 1925 είχαμε μια θεαματική έκρηξη στη Σαντορίνη, είναι η πρώτη έκρηξη που είναι καταγραμμένη σε κινηματογραφική ταινία. Θα το έχετε δει και εσείς, φωτογραφίες πολλές κτλ. Είναι μια έκρηξη από την οποία δεν πέθανε ούτε σπουργίτι.
Το 1925 που είχαν άλλα μέσα από αυτά που διαθέτουμε εμείς και ως επιστήμονες και ως Πολιτική Προστασία, οπότε καταλαβαίνετε ότι δεν υπάρχει κανένας απολύτως κίνδυνος. Δηλαδή, υπάρχει δυνατότητα διαχείρισης μίας τέτοιας διέγερσης, μίας τέτοιας ηφαιστειακής δραστηριότητας, χωρίς να δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα ούτε για τη ζωή των ανθρώπων, ούτε για την συνέχεια της οικονομικής και της κοινωνικής ζωής.
Προφανώς θα υπάρχουν διάφορες δυσκολίες. Θα πρέπει να διαχειριστούμε την ηφαιστειακή τέφρα, αυτό το λεπτόκοκκο τριμμένο πέτρωμα που θα φτάνει πότε πότε στα Φηρά ή στο αεροδρόμιο, κάποια αέρια που κάποιες φορές θα έχουν λίγες παραπάνω συγκεντρώσεις, αλλά είναι ζητήματα που έχουν αντιμετωπιστεί παντού στον πλανήτη, είναι ζητήματα που περιγράφονται στο Τάλως, στο σχέδιο με πολύ μεγάλη λεπτομέρεια τι πρέπει να γίνει και πώς πρέπει να γίνει πιστεύω ότι με μια σωστή διαχείριση κανένα πρόβλημα δεν θα υπάρξει για την Σαντορίνη».
Ν. Ευελπίδου στο Πρώτο: Τα ηφαίστεια σε αντίθεση με τους σεισμούς είναι προβλέψιμα
Στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή «Πρωινή Παρέα» μίλησε και η Νίκη Ευελπίδου, καθηγήτρια στο τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβαλλοντος ΕΚΠΑ, αναφορικά με το μπαράζ σεισμικών δονήσεων στις Κυκλάδες, με επίκεντρο το θαλάσσιο χώρο μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού.
Συνομιλώντας με τους δημοσιογράφους στον «αέρα» του ενημερωτικού ραδιοφώνου της ΕΡΤ, η Καθηγήτρια Γεωλογίας και Γεωπεριβαλλοντος ΕΚΠΑ, σημείωσε: «Είναι σαφέστατο ότι διανύουμε μία δύσκολη περίοδο και κατανοώ την ανησυχία όλου του κόσμου για το θέμα αυτό, η οποία ανησυχία κορυφώνεται εξαιτίας των υποθέσεων που περιλαμβάνουν την αβεβαιότητα ως προς το χρόνο και το μέρος της επόμενης δράσης και όλα αυτά που ακούνε από την επιστημονική κοινότητα.
Πρέπει όμως, να πούμε ότι οι γνώσεις και τα τεχνολογικά μέσα που υπάρχουν δεν μπορούν να μας οδηγήσουν σε κάτι πιο σαφές από αυτό που λέμε. Υπάρχουν τα αναμενόμενα σενάρια που είναι ό, τι πιο επιστημονικό μπορούμε να πούμε. Όλοι θα θέλαμε να γνωρίζουμε και να προβλέψουμε, αλλά είναι σοβαρή προσέγγιση ενός επιστήμονα να πει δεν ξέρω πως θα εξελιχθεί και αυτή είναι η αλήθεια. Δεν ξέρουμε πως θα εξελιχθεί.
Η στατιστική και οι αναλύσεις απλά μας οδηγούν στα πιθανά σενάρια που τα έχουν εκφράσει οι συνάδελφοι, οι σεισμολόγοι που είναι ειδικοί στο αντικείμενο αυτό. Και εμείς σαν επιτροπή η οποία να πούμε ότι συστάθηκε κατ’ εντολή Πρυτάνεως αμέσως μόλις ξεκίνησε η όλη διαδικασία, η σεισμική διέγερση ακριβώς διότι σαν ΕΚΠΑ θέλουμε να είμαστε κοντά στην κοινωνία και να μοιραζόμαστε τις γνώσεις μας, τις μετρήσεις μας, τις αναλύσεις μας, τα δεδομένα μας με τον κόσμο και να πούμε ότι υπάρχουν και κλιμάκια τα οποία μετακινούνται συνεχώς στην περιοχή μέσα από την διεπιστημονική αυτή επιτροπή, προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα, να ενημερώσουμε και να προλάβουμε όσα πραγματικά μπορούμε».
Έπειτα, σχετικά με το γεγονός που αφορά τα ηφαίστεια, ότι δηλαδή είναι μία ηφαιστειογενή περιοχή εκεί γύρω από την Σαντορίνη και την Αμοργό, η κα Ευελπίδου έδωσε της εξής απάντηση «Να πούμε για τα ηφαίστεια ότι σε αντίθεση με τους σεισμούς είναι προβλέψιμα, μπορούμε να τα παρακολουθήσουμε. Μας δίνουν περισσότερες πληροφορίες πριν κάνουν το οτιδήποτε. Άρα, θα απαντήσω απλά όχι δεν με ανησυχεί τίποτα από όλα αυτά και δεν θα είχα κανένα θέμα να μείνω στην Σαντορίνη. Δεν θα ήμουν από αυτούς που θα έφευγα. Εξάλλου και σαν επιτροπή πηγαινοερχόμαστε χωρίς να έχουμε αγωνία.
Προσέχουμε απλά και ακολουθούμε τις οδηγίες που μας έχουν δοθεί από την κοινωνία. Όχι λοιπόν, δεν θα με ανησυχούσε. Είμαστε σε μία περιοχή που τα ηφαίστεια και τα ρήγματα συνυπάρχουν, να το πω έτσι, τεκτονική και τα ηφαίστεια. Το ένα μπορεί να τροφοδοτήσει με κάποιον τρόπο το άλλο, αλλά δεν θα με ανησυχούσε. Είναι προβλέψιμο, μπορούμε να το παρακολουθήσουμε και δεν υπάρχει καμία ανησυχία σε αυτό το επίπεδο».
«Δεν υπάρχει κανένας λόγος ο κόσμος να ανησυχεί ότι θα γίνει μια μεγάλη έκρηξη, ότι θα συμβεί κάτι που από αυτό θα καταστραφούμε. Μπορούμε να το παρακολουθήσουμε, μας δίνουν πληροφορίες. Να πω επίσης, ότι είναι πολύ σημαντικό να ακούμε ακριβώς αυτό που μας λέει η κάθε ειδικότητα. Υπάρχουν σεισμολόγοι και ηφαιστειολόγοι που μας έχουν μιλήσει, είναι ειδικοί για τους σεισμούς και για το ηφαίστειο.
Οι υπόλοιποι σαν κοινωνία απλά πρέπει να ακολουθήσουμε τις οδηγίες που μας δίνονται. Η κατάσταση θέλει σοβαρή αντιμετώπιση και προετοιμασία και σε ατομικό επίπεδο. Ο κόσμος πρέπει να έχει ενημερωθεί για το τι κάνεις σε περίπτωση σεισμού και είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσει να κρατήσει την ψυχραιμία του. Ας παραδειγματιστούμε από την ιαπωνική κοινωνία που γίνονται πολύ πιο ισχυρές σεισμικές δονήσεις, πολύ πιο ισχυρά φαινόμενα. Και το αντιμετωπίζουν σωστά και βγαίνουν αλώβητοι μέσα από αυτή την κατάσταση».
Τέλος, δεν παρέλειψε να τονίσει το εξής «Σε επιστημονικό επίπεδο θα έλεγα ότι στην όλη αυτή υπόθεση είναι ότι χρειαζόμαστε όργανα σε όλα τα επίπεδα. Στο επίπεδο δηλαδή, του πώς να παρακολουθούμε τα ηφαίστεια, στο επίπεδο σεισμών για να παρακολουθήσουμε καλύτερα τη σεισμική δραστηριότητα. Ακόμα όμως, και σε επίπεδο τσουνάμι αν το θέλετε, που είναι και αυτό κάτι πολύ σοβαρό. Χρειαζόμαστε σωστή παρακολούθηση σε όλη την Ελλάδα, όχι μόνο τώρα στη Σαντορίνη. Εγώ θα έβαζα ένα παλιρροιογράφο σε κάθε νησί, γύρω γύρω, σε κάθε περιοχή του ελλαδικού χώρου (…). Είμαστε μια χώρα τουριστική και πάρα πολλούς μήνες είμαστε στην παραλία.
Πρέπει να μπορούμε να κατανοήσουμε σωστά, να μπορούμε επιστημονικά να μιλήσουμε σωστά για αυτό το θέμα και αν το θέλετε οι ίδιοι οι παλιρροιογράφοι πέρα από το ότι θα μας δίνουν πληροφορία για το τσουνάμι που είναι θέμα ασφάλειας για τον κόσμο και για εμάς που ζούμε εδώ αλλά και για τους επισκέπτες μας, θα μας δώσουν και άλλες πληροφορίες για φαινόμενα όπως είναι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η διάβρωση των παραλιών μας που είναι κάτι το οποίο εξελίσσεται όχι σε ακραίο κίνδυνο να το πω έτσι, ότι θα έχουμε ένα θέμα για την δική μας ασφάλεια, αλλά είναι κάτι το οποίο επιστημονικά πρέπει να το γνωρίζουμε και για τις επενδύσεις μας που κάνουμε στην παράκτια ζώνη, αλλά και για το πως να την προστατεύσουμε. Άρα λοιπόν, αν θα προσέθετα κάτι σε επίπεδο επιστημονικό, είναι όργανα για να μπορέσουμε οι επιστήμονες να παρακολουθούμε καλύτερα όλα αυτά που συμβαίνουν».