Σε λιγότερο από μια δεκαετία, οι μέσες τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά 48% σε ολόκληρη την ΕΕ. Σύμφωνα με την ανάλυση του ευρωκοινοβουλίου, οι κύριοι λόγοι που συμβάλλουν στη στεγαστική κρίση είναι το υψηλότερο κόστος δόμησης, τα επιτόκια στεγαστικών δανείων, η πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας που περιόρισε την προσφορά και η αύξηση της αγοράς ακινήτων ως επένδυση για τη δημιουργία πρόσθετου εισοδήματος.
Στο τελευταίο infographic που ανάρτησε το ευρωκοινοβούλιο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για το κόστος στέγασης στην ΕΕ, η Ελλάδα ξεχωρίζει. Βρίσκεται στο ανώτερο άκρο της ποσοστιαίας κλίμακας για το πόσα ξοδεύουν οι Ευρωπαίοι για στέγαση, σε αναλογία με το διαθέσιμο εισόδημα σε κάθε χώρα.
Κάποιες πρώτες σκέψεις για λύσεις στη στεγαστική κρίση
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει συστήσει μια νέα επιτροπή για την αντιμετώπιση της κρίσης αναζητώντας «εργαλεία» στη μάχη για να πέσουν οι τιμές. Η ευρωβουλευτής και πρόεδρος της Επιτροπής για τη στεγαστική κρίση, Irene Tinagli, δήλωσε ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια ελιγμών.
Η ευρωβουλευτής και πρόεδρος της Επιτροπής για τη στεγαστική κρίση, Irene Tinagli.
Από την παροχή κονδυλίων για την ενίσχυση της βιώσιμης και οικονομικά προσιτής στέγασης έως την ανακαίνιση παλαιών κτιρίων, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει τα «εργαλεία» για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης που πλήττει τους πολίτες σε όλο το μπλοκ. Προϋπόθεση είναι να υπάρξει πολιτική βούληση και συνεργασία μεταξύ αντίπαλων πολιτικών ομάδων, δηλώνει (Euronews) η ευρωβουλευτής.
Η ΕΕ μπορεί να κάνει «πολύ περισσότερα» από την κατασκευή νέων κατοικιών, λέει ευρωβουλευτής που έχει επιφορτιστεί με το θέμα της στεγαστικής κρίσης
«Βλέπω κάποιες πολιτικές ομάδες που ήδη λένε ότι, ίσως, το μόνο πρόβλημα είναι να χτιστούν κάποια νέα κτίρια», δηλώνει η Tinagli. «Νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα, αλλά χρειαζόμαστε πολιτική βούληση».
Στην ΕΕ το 2023, για το 10,6% των νοικοκυριών στις πόλεις και το 7% των νοικοκυριών σε αγροτικές περιοχές το κόστος στέγασης υπερέβη το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους, σημάδι ότι τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη στέγαση.
Η Tinagli προεδρεύει της νέας ειδικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η οποία θα εργαστεί κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους για να αναπτύξει λύσεις για τον πρώτο επίτροπο στέγασης της ΕΕ, Dan Jørgensen, το χαρτοφυλάκιο του οποίου καλύπτει επίσης την ενέργεια.
Μια πανευρωπαϊκή επενδυτική πλατφόρμα
Η εντολή του Jørgensen για τα επόμενα τέσσερα χρόνια περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής επενδυτικής πλατφόρμας για οικονομικά προσιτή και βιώσιμη στέγαση, την προσαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, την παρουσίαση του πρώτου ευρωπαϊκού σχεδίου για οικονομικά προσιτή στέγαση και την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής στεγαστικής στρατηγικής για τη βελτίωση της προσφοράς νέων κατοικιών.
«Ελπίζω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει όχι μόνο μια πρωτοβουλία, αλλά μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων, διότι η στεγαστική κρίση είναι ένα πολύπλευρο ζήτημα», δηλώνει η ευρωβουλευτής.
Την περίοδο 2015 – 2023, οι μέσες τιμές των κατοικιών στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 48%, ενώ τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 18% μέσα σε δώδεκα χρόνια (2010 – 2022). Ο αντίκτυπος της στεγαστικής κρίσης δεν είναι εξίσου αισθητός σε όλες τις χώρες και τις πόλεις, με τεράστιες διαφορές μεταξύ κρατών μελών, όπως η Ουγγαρία, όπου οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά 173% σε λιγότερο από μια δεκαετία, και άλλων, όπως η Φινλανδία, όπου οι τιμές αυξήθηκαν μόλις κατά 5%.
Κατά μέσο όρο οι κάτοικοι της Ελλάδας (σύμφωνα με στοιχεία του 2023) δαπανούν το 35,2% του διαθέσιμου εισοδήματος για ενοίκιο ή δόσεις στεγαστικών δανείων, κοινόχρηστα, πάγιους λογαριασμούς – ρεύμα, νερό, θέρμανση κ.λπ., όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 19,7%.
Αν λάβουμε υπόψη την αύξηση των ενοικίων και των τιμών ακινήτων, το 2024 (7,8% και 8,8% αντίστοιχα σύμφωνα με τον δείκτη SPI), και τον πληθωρισμό στη στέγαση (3,7% τον Δεκέμβριο με βάση την ΕΛΣΤΑΤ), το πιθανότερο είναι ότι παρά την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος (5,6% στο 9μηνο σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ), τα ελληνικά νοικοκυριά εξακολουθούν να είναι από τα πλέον επιβαρυμένα στην ΕΕ ως προς το κόστος στέγασης.
Χαρτογράφηση των στεγαστικών αναγκών
«Δεν θέλω να πω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μια μαγική σφαίρα ή μια λύση που ταιριάζει σε όλους, επειδή κάθε χώρα αντιμετωπίζει μια μοναδική κατάσταση, αλλά μπορούμε να προσφέρουμε μια βαθύτερη κατανόηση των προβλημάτων και των λύσεων που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε διαφορετικά πλαίσια», υποστηρίζει η Tinagli.
Η κοινοβουλευτική επιτροπή δεν θα έχει νομοθετική εξουσία, αλλά είναι επιφορτισμένη με τη χαρτογράφηση των στεγαστικών αναγκών, την ανάλυση των υφιστάμενων πολιτικών σε ολόκληρη την ΕΕ και τη συνεργασία με τα κράτη μέλη, τις πόλεις και τις περιφέρειες για την ανάπτυξη λύσεων.
Πολλοί Ευρωπαίοι ανησυχούν για τις αυξανόμενες τιμές, το κόστος ζωής και την οικονομική κατάσταση. Αυτοί ήταν οι βασικοί λόγοι που ώθησαν τον κόσμο να ψηφίσει στις ευρωπαϊκές εκλογές, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου από τον Ιούλιο του 2024.
Οι Ευρωπαίοι ανησυχούν για τις αυξανόμενες τιμές, το κόστος ζωής και την οικονομική κατάσταση.
Πάνω από τα δύο τρίτα των Ευρωπαίων ζουν σε ιδιόκτητες κατοικίες. Στην Ελλάδα το ποσοστό ιδιοκατοίκησης μειώνεται σταθερά, έχοντας φτάσει το 2023 σε ιστορικό χαμηλό, κάτω από 70%ενώ στην Αθήνα εκτιμάται ότι είναι ακόμα χαμηλότερα, στο 64%
Η στεγαστική κρίση της ΕΕ μπορεί να έχει συμβάλει σε «ένα αίσθημα απομάκρυνσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από τα παραδοσιακά κόμματα», καθώς οι άνθρωποι αισθάνονται ότι οι πρωταρχικές τους ανάγκες έχουν αγνοηθεί, σύμφωνα με την Tinagli που εκφράζει ανοιχτά την ανησυχία της πως οι ευρωπαίοι ψηφοφόροι «μπορούν να στραφούν σε εκείνους που, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν πραγματικές λύσεις ή εμπειρία διαχείρισης, εκμεταλλεύονται τη δυσαρέσκεια για το δικό τους πολιτικό όφελος».