Δίχως αμφιβολία, έχει γίνει κατανοητό ακόμα και στους πιο «δύσκολους» της Δύσης, ότι η Ουκρανία θα χάσει τον πόλεμο έναντι της Ρωσίας. Γιατί, λοιπόν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν να κάνει παραχωρήσεις; Γιατί να μην περιμένει μέχρι να καταρρεύσει στρατιωτικά η Ουκρανία και μετά να επιβάλει τους όρους του; Οι λόγοι είναι σοβαροί και στρατηγικά μακροπρόθεσμοι.
Υπενθυμίζεται ότι ήδη τον περασμένο Ιούνιο ο Ρώσος πρόεδρος είχε θέσε ως όρους για να σιγήσουν τα όπλα, παραχώρηση από το Κίεβο της Κριμαίας και των τεσσάρων επαρχιών -Ντόνετς, Λούγκανσκ, Χερσώνα και Ζαπορόζε- που προσαρτήθηκαν από τη Ρωσία τον Οκτώβριο του 2022- και αποδοχή της ουκρανικής ήττας.
Σύμφωνα όμως με τον Βρετανό ιστορικό στο University College Cork και μέλος της Βασιλικής Ιρλανδικής Ακαδημίας, Τζέφρι Ρόμπερτς, μια συμφωνία τερματισμού του πολέμου συμφέρει τόσο τη Ρωσία όσο και τις ΗΠΑ, καθώς θα συνδυαστεί με μακροπρόθεσμη ειρήνη.
«Μια συμφωνία Τραμπ-Πούτιν για την ειρήνη στην Ουκρανία θα μπορούσε να είναι πιο κοντά από ό,τι πιστεύουν ορισμένοι» λέει σε ανάλυσή του στο Brave New Europe.
«Υπάρχουν πολλές παγίδες που θα μπορούσαν να ανατρέψουν τη δραματική στροφή στις ρωσο-αμερικανικές σχέσεις που εγκαινιάστηκε με την τηλεφωνική συνομιλία του Τραμπ με τον Πούτιν, αλλά από τώρα οι δύο χώρες δελεάζουν να συμφωνήσουν στις βασικές προϋποθέσεις για μια ανακωχή που θα σταματήσει τις εχθροπραξίες στην Ουκρανία και θα ξεκινήσει τη διαπραγμάτευση μιας λεπτομερούς ειρηνευτικής συνθήκης» λέει.
Δεν συμφέρει και άλλο αίμα, παρά τη νίκη
Ενώ οι Αμερικανοί έχουν παραδεχτεί ότι η Ουκρανία θα χάσει σημαντικά εδάφη ως αποτέλεσμα του πολέμου, το εδαφικό ζήτημα παραμένει δύσκολο λόγω των επιπλοκών της εσωτερικής πολιτικής της Ρωσίας. Ο Πούτιν χρειάζεται κάποιου είδους νίκη για να δικαιολογήσει το αίμα και το χρήμα που έχει ξοδέψει, σημειώνει ο ειδικός.
Μπορεί το ρωσικό «φιλοπολεμικό» κόμμα να είναι πιέζει, αλλά ο Ρόμπερτς, σημειώνει ότι η πλειοψηφία των Ρώσων θα συμβιβαστεί με μια συμβιβαστική ειρήνη που θα τους προστατεύει και θα προστατεύει τους ρωσόφωνους συμπατριώτες τους που συνεχίζουν να ζουν σε εδάφη που ελέγχονται από την Ουκρανία.
Εξάλλου, για να ανακυρήξει νίκη ο Πούτιν θα πρέπει να ολοκληρώσει την κατάκτηση του Ντόνετς και του Λούγκανσκ και αυτό σημαίνει την κατάληψη του Pokrovsk και στη συνέχεια μια προέλαση προς το Σλαβιάνσκ, το Κραματόρσκ και την Κονταντίνοφκα. Κάτι τέτοιο όμως θα χρειαστεί μήνες ακόμα μαχών, λέει ο Ρόμπερτς.
Έτσι ο Βρετανός ιστορικός λέει ότι ο Πούτιν θα μπορούσε, σε σχέση με τη Χερσώνα και τη Ζαπορίζιε, να παραχωρήσει τις πρωτεύουσες αυτών των περιοχών στην Ουκρανία. Θα μπορούσε επίσης να δεσμευτεί ότι θα κρατήσει τα χέρια του μακριά από την Οδησσό, τη Ντνίπρο και το Χάρκοβο. Όλα αυτά θα ενίσχυαν τη μελλοντική βιωσιμότητα της Ουκρανίας ως ανεξάρτητου κράτους.
Πιο απλή θα ήταν η αποχώρηση της Ουκρανίας από την περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας με αντάλλαγμα την επιστροφή των ρωσικά κατεχόμενων εδαφών στην περιοχή του Σούμι-Χαρκόβου.
Όσον αφορά τον ουκρανικό στρατό, μπορεί οι Ρώσοι να πρότειναν αυτός να περιοριστεί στους 75.000, αλλά για τον Ρόμπερτς ένας αριθμό 200.000 στρατευμάτων, που είχε προτείνει ο πρώην σύμβουλος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, Ολεξίι Αρεστόβιτς, είναι πιο ρεαλιστικός.
Μια μεγάλη συμμαχία όπως εκείνη του 1945
Έτσι, εάν κάνει παραχωρήσεις και ο Πούτιν, ο Ρόμπερτς υποστηρίζει ότι ο τερματισμός του πολέμου θα μπορούσε να ανασυγκροτήσει τις ρωσοαμερικανικές σχέσεις, προς μια παγκόσμια συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας που, μαζί με την Κίνα και άλλους εταίρους των Μεγάλων Δυνάμεων, θα υποστήριζαε ένα σταθερό, πολυπολικό σύστημα κυρίαρχων κρατών.
Προσθέτει μάλιστα ότι ακόμα και η παραδοχή Τραμπ ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, δεν είναι και τόσο μεγάλο βήμα.
Άλλωστε η Μόσχα, υπενθυμίζει ο Ρόμπερτς, υποστήριζε εδώ και καιρό μια πανευρωπαϊκή ή πανευρασιατική συνθήκη συλλογικής ασφάλειας, η οποία θα περιλαμβάνει τη Ρωσία καθώς και την Ουκρανία, η οποία θα προστατεύεται από τις δεσμεύσεις συλλογικής ασφάλειας πολλών χωρών. Μπορεί μάλιστα σε ένα τέτοιο σύστημα, λέει ο καθηγητής, να συνυπάρχει το ΝΑΤΟ με την Οργανισμός της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας (ΟΣΣΑ).
«Η πρωταρχική παγκόσμια φιλοδοξία του Πούτιν είναι να προστατεύσει την ασφάλεια και τον πολιτισμό της Ρωσίας για τους αιώνες. Για να πετύχει αυτόν τον στόχο χρειάζεται ειρήνη και ισότιμη σχέση με τις ΗΠΑ» σημειώνει.
Υπενθυμίζεται ότι ο Τραμπ, στην ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναφέρθηκε στην αμερικανο-ρωσική συμμαχία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τις μεγάλες θυσίες των λαών των δύο χωρών. Ήταν στην πραγματικότητα, μια επανάληψη των όσων είπε στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Πούτιν στο Ελσίνκι τον Ιούλιο του 2018.
«Η επιστροφή του Τραμπ σε αυτό το θέμα συμπίπτει με την 80ή επέτειο της διάσκεψης της Γιάλτας. Στη Γιάλτα, οι ηγέτες του συμμαχικού συνασπισμού -ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, ΕΣΣΔ- διακήρυξαν μια μεγάλη συμμαχία εν καιρώ ειρήνης, με σκοπό να χρησιμοποιήσουν τη συλλογική τους δύναμη για να εγγυηθούν την ειρήνη και την ασφάλεια για όλες τις χώρες».
Δεν είναι ουτοπικό
Αυτή η συνεργασία, λέει ο Ρόμπερτς, είχε υποστηριχτεί τότε από τον ΟΗΕ, το σύστημα βέτο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά και το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών, που ιδρύθηκε στη διάσκεψη του Πότσνταμ τον Ιούλιο του 1945. Εκείνο όμως το εγχείρημα ναυάγησε και αντικαταστάθηκε από τον Ψυχρό Πόλεμο.
Σήμερα, όμως λεέι ο Ρόμπερτς μπορεί να επαναληφθεί. «Αυτή η νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα βασίζεται σε ορισμένες κοινές αξίες, συμπεριλαμβανομένων της προστασίας της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Αλλά καμία από τις μεγάλες δυνάμεις δεν θα είχε το δικαίωμα να επιβάλει την πολιτική και τον πολιτισμό της στον υπόλοιπο κόσμο. Η οικονομία του ελεύθερου εμπορίου θα εξαπλωθεί αλλά θα συνυπήρχε με άλλες μορφές οικονομικής οργάνωσης. Πάνω απ’ όλα, αυτή η νέα διεθνής τάξη πραγμάτων θα βασιζόταν σε μια θεμελιώδη παγκόσμια ηθική αξία: όχι άλλος πόλεμος» τονίζει
Μια νέα μεγάλη συμμαχία μπορεί να φαίνεται σαν ένα ουτοπικό όνειρο. Αλλά η ιστορία δείχνει ότι η συνεργασία μεταξύ των δύο μεγάλων πυρηνικών δυνάμεων του κόσμου είναι εφικτή και απαραίτητη. Ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ συνεργάστηκε με τον Στάλιν για να νικήσει τον Χίτλερ.
Ο Αϊζενχάουερ εργάστηκε για να εκτονώσει τις εντάσεις του Ψυχρού Πολέμου μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953. Ο Μπρέζνιεφ και ο Νίξον δημιούργησαν την ύφεση της δεκαετίας του 1970. Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν εγκατέλειψε τις σκληροπυρηνικές αντισοβιετικές πολιτικές της πρώτης του προεδρικής θητείας και αγκάλιασε την επανάσταση του Γκορμπατσόφ στη γκλάσνοστ στις Η.Σ.Σ.Δ, καταλήγει ο ιστορικός.