Παραλλαγή της γάτας του Σρέντιγκερ θυμίζει το φετινό σαρακοστιανό τραπέζι, καθώς έχει κατορθώσει το φαινομενικά ακατόρθωτο: Να είναι ταυτόχρονα και φθηνότερο και ακριβότερο, ανάλογα με ποια δημοσιεύματα και ανακοινώσεις διαβάζουμε.
Το σχετικό δελτίο Τύπου του υπουργείου Ανάπτυξης, με θέμα τις τιμές της σαρακοστής, ξεκινάει με την παραδοχή ότι «τους τελευταίους μήνες ο πληθωρισμός τροφίμων στην Ελλάδα κινείται γύρω από το μηδέν (π.χ. τον Ιανουάριο του 2025 ήταν -0,5%) και είναι – σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat – ο χαμηλότερος στην Ευρωζώνη».
Το στοιχείο αυτό είναι αληθές. Ωστόσο αφορά τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών, ο οποίος καταρτίζεται με βάση ένα κοινό ευρωπαϊκό καλάθι για να είναι συγκρίσιμο με όλες τις χώρες της ΕΕ, και αφορά αμιγώς την κατηγορία των τροφίμων. Σε ό,τι αφορά τον εθνικό δείκτη τιμών καταναλωτή, που είναι πιο αντιπροσωπευτικός για το ελληνικό νοικοκυριό, ο πληθωρισμός στα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά τον Ιανουάριο «τσίμπησε» οριακά σε ετήσιο επίπεδο (0,1%), ενώ σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2024 υπήρξε αύξηση 1%. Η συγκράτηση του δείκτη τιμών στα τρόφιμα οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ελαιόλαδο, που μετά τις εξωφρενικές περσινές ανατιμήσεις (+67,4% με βάση την ΕΛΣΤΑΤ), υποχώρησε φέτος κατά -10,5%.
Φθηνότερα κατεψυγμένα βλέπει το ΥΠΑΝ
Το υπουργείο Ανάπτυξης εστιάζει «στις τιμές των κατεψυγμένων προϊόντων με υψηλή ζήτηση κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, που αφορούν πρωτίστως τα ευάλωτα οικονομικά νοικοκυριά», σημειώνοντας ότι «αυτές κινούνται σε επίπεδα αντίστοιχα ή χαμηλότερα από τα περυσινά».
Στη συνέχεια παραθέτει ενδεικτικές τιμές – με βάση τα επίσημα στοιχεία της Eurostat: Κατεψυγμένα ψάρια (π.χ. βακαλάος): -3,1%. * Κατεψυγμένα θαλασσινά (π.χ. γαρίδες, μύδια, καλαμάρια): -9,5% * Ψωμί (π.χ. λαγάνες): +0,2% Άλλα προϊόντα τροφίμων (π.χ. χαλβάς, αλοιφές, κ.ο.κ.): 0,0%».
Στο πλαίσιο αυτό, η Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης «προτρέπει τους καταναλωτές, και ιδιαίτερα στους πιο ευάλωτους οικονομικά, να κάνουν προσεκτική έρευνα αγοράς ώστε να αποφύγουν την αγορά προϊόντων που προσφέρονται σε αδικαιολόγητα υψηλές τιμές και να προστατεύσουν την αγοραστική τους δύναμη».
Τέλος, διαβεβαιώνει ότι θα συνεχιστούν οι έλεγχοι στην αγορά και θα επιβάλλονται υψηλά πρόστιμα σε περιπτώσεις αγορανομικής ή της καταναλωτικής νομοθεσίας.
Ακριβότερο το σαρακοστιανό τραπέζι λέει η ΕΕΚΕ
Μια εντελώς διαφορετική ανάγνωση της κατάστασης κάνουν οι καταναλωτικές ενώσεις, επιμένοντας ότι το φετινό σαρακοστιανό τραπέζι όχι μόνο δεν θα είναι φθηνότερο, αλλά οι τιμές σε πολλά παραδοσιακά εδέσματα θα είναι «φουσκωμένες» και μάλιστα με διψήφια ποσοστά.
Τιμοληψίες της Ένωσης Εργαζόμενων Καταναλωτών Ελλάδας σε μεγάλο σούπερ μάρκετ διαπίστωσαν για παράδειγμα αυξήσεις πάνω από 12% στο κατεψυγμένο εισαγόμενο χταπόδι, σχεδόν 25% στα κατεψυγμένα καλαμάρια και σχεδόν 40% στα κατεψυγμένα θράψαλα ροδέλα.
Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της ΕΕΚΕ, ένα ενδεικτικό καλάθι για το οικογενειακό σαρακοστιανό τραπέζι, με οκτώ προϊόντα, θα είναι φέτος πάνω από 20% ακριβότερο, στα 55,49 ευρώ από 66,68 ευρώ.
Ένα ελαφρώς διαφοροποιημένο καλάθι, με περισσότερα προϊόντα, που παρουσίασε ο πρόεδρος της ΕΕΚΕ Απόστολος Ραυτόπουλος, σε εκπομπή του Μega, κοστίζει φέτος σχεδόν 79 ευρώ, από 65 ευρώ πέρυσι – αύξηση άνω του 21,5%.
Χωρίς «Καλάθι Σαρακοστής» η Καθαρά Δευτέρα
Δεν έχει ανακοινωθεί προς το παρόν από το υπουργείο Ανάπτυξης «καλάθι της Σαρακοστής», όπως είχε γίνει τα προηγούμενα χρόνια. Πληροφορίες εμφανίζουν το υπουργείο να βρίσκεται σε προχωρημένες συζητήσεις με τα σούπερ μάρκετ προκειμένου να ανακοινωθεί – έστω με καθυστέρηση, ένα καλάθι με σαρακοστιανά προϊόντα σε χαμηλές τιμές, που θα διαρκέσει μέχρι και την Μεγάλη Εβδομάδα. Πάντως η άποψη από την πλευρά της αγοράς είναι ότι τα καλάθια αυτού του τύπου – όπως και το «καλάθι του καταναλωτή», έχουν «κάνει τον κύκλο τους», και το ενδιαφέρον από το καταναλωτικό κοινό είναι πλέον αναιμικό.
Αβεβαιότητα για τις τιμές και στο βάθος… μποϊκοτάζ
Θολό είναι το τοπίο για το τι θα επικρατήσει στις τιμές των σούπερ μάρκετ το προσεχές διάστημα, καθώς στα τέλη Απριλίου εκπνέει παράταση που έδωσε το υπ. Ανάπτυξης στη ρύθμιση για το πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους. Υπενθυμίζεται ότι είναι ένα μέτρο το οποίο ενώ ξεκίνησε ως «έκτακτο», για τον περιορισμό των φαινομένων κερδοσκοπίας, διαρκεί με διαδοχικές παρατάσεις πάνω από τρία χρόνια. Συγκεκριμένα απαγορεύεται «η αποκόμιση μικτού κέρδους από την πώληση οποιουδήποτε προϊόντος ή την παροχή οποιασδήποτε υπηρεσίας, που είναι απαραίτητη για την υγεία, τη διατροφή, τη διαβίωση, τη θέρμανση, την παραγωγή ζεστού νερού χρήσεως και την ασφάλεια του καταναλωτή, καθώς και από την πώληση σχολικών ειδών και γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, ιδίως πρώτων υλών για την παραγωγή λιπασμάτων, ζωοτροφών, ωμών δημητριακών παντός είδους, αλεύρων, ηλίανθου φυτικών ελαίων, όταν το περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα υπερβαίνει το αντίστοιχο περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα προ της 31ης Δεκεμβρίου 2021».
Οι επιχειρήσεις τροφίμων – τόσο οι προμηθευτές όσο και το οργανωμένο λιανεμπόριο – έχουν ζητήσει επανειλημμένα να καταργηθεί η σχετική διάταξη, υποστηρίζοντας ότι λειτουργεί πλέον ως τροχοπέδη για την αγορά και συνιστά παράγοντα αθέμιτου ανταγωνισμού.
Πάντως στις 15 Μαρτίου, παγκόσμια ημέρα καταναλωτή, η ΕΕΚΕ καλεί σε πανελλαδική αποχή από τις αγορές, ως ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στην ακρίβεια. Πρόκειται για το δεύτερο καταναλωτικό μποϊκοτάζ του 2025, καθώς έχει προηγηθεί αντίστοιχο κάλεσμα του ΙΝΚΑ στις 19 Φεβρουαρίου. Τα αιτήματα της νέας διαμαρτυρίας είναι, μεταξύ άλλων, η μείωση των τιμών των τροφίμων και των βασικών ειδών του νοικοκυριού, η αύξηση των ελέγχων και των κυρώσεων σε περιστατικά αισχροκέρδειας και η ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης με την αύξηση του μισθού και των συντάξεων.