Στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, σήμερα Πέμπτη, 6 Μαρτίου, αναμένεται να συναντηθούν και οι 27 ηγέτες της ΕΕ για πρώτη φορά μετά την εκρηκτική συνάντηση μεταξύ των προέδρων Ντόναλντ Τραμπ και Βολοντίμιρ Ζελένσκι την περασμένη εβδομάδα.
Υπενθυμίζεται ότι από τότε η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια και η ανταλλαγή πληροφοριών στην Ουκρανία έχουν ανασταλεί.
Η βοήθεια προς την Ουκρανία και η ανάγκη ενίσχυσης της άμυνας της ΕΕ
Η παύση της αμερικανικής υποστήριξης έχει προκαλέσει σύγχυση στους συμμάχους της Ουκρανίας, με τους ηγέτες της ΕΕ να αμφισβητούν ανοιχτά την αξιοπιστία της Ουάσινγκτον ως εταίρου ασφαλείας στο μέλλον.
Ενώ η συνάντηση στις Βρυξέλλες θα έχει ως στόχο να εδραιώσει την ευρωπαϊκή υποστήριξη προς το Κίεβο, είναι απίθανο να αποφέρει σημαντικές ανακοινώσεις για βοήθεια πέραν των 30 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχει ήδη δεσμευτεί να παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση για φέτος.
Η σκληρή προοπτική της απομάκρυνσης των Ηνωμένων Πολιτειών από τις ευρωπαϊκές συμμαχίες έχει, ωστόσο, τροφοδοτήσει μια αυξανόμενη συναίνεση σχετικά με το άλλο σημαντικό θέμα της συνόδου κορυφής: την ανάγκη ενίσχυσης της άμυνας της Ευρώπης έναντι της Ρωσίας, αναφέρει το france24, με βάση πληροφορίες του AFP.
Πριν από τη συνάντηση, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε ένα σχέδιο 800 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον «επανεξοπλισμό της Ευρώπης» και την ανάληψη της ευθύνης για την άμυνα της ηπείρου.
«Το ερώτημα δεν είναι πλέον αν η ασφάλεια της Ευρώπης απειλείται με πολύ πραγματικό τρόπο», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν σε δήλωσή της πριν από την έκτακτη συνεδρίαση.
«Το πραγματικό ερώτημα που έχουμε μπροστά μας είναι αν η Ευρώπη είναι έτοιμη να δράσει τόσο αποφασιστικά όσο επιβάλλει η κατάσταση. Και αν η Ευρώπη είναι έτοιμη και ικανή να δράσει με την ταχύτητα και τη φιλοδοξία που απαιτείται.»
Ο «συνασπισμός των προθύμων»
Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας έχει αποκτήσει νέα επείγουσα σημασία, καθώς ο Τραμπ καθιστά σαφή την επιθυμία του να τερματιστεί γρήγορα ο πόλεμος που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 μέσω απευθείας διαπραγματεύσεων με τη Μόσχα.
Ο εναγκαλισμός του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, εκφράζοντας παράλληλα περιφρόνηση προς τον Ζελένσκι, έχει εδραιώσει τους φόβους ότι το Κίεβο και τα συμφέροντα της Ευρώπης θα παραβλεφθούν σε οποιαδήποτε συμφωνία για τον τερματισμό της πολεμικής σύγκρουσης.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ κάλεσε να δημιουργηθεί ένας «συνασπισμός των προθύμων» για να καταρτιστεί ένα ειρηνευτικό σχέδιο και να παρουσιαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Στάρμερ και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες έκαναν μια επίδειξη στήριξης προς τον Ζελένσκι και επιβεβαίωσαν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία στις συνομιλίες του Σαββατοκύριακου στο Λονδίνο.
Η Γαλλία και η Βρετανία έβαλαν στο τραπέζι μια εκεχειρία ενός μηνός «στον αέρα, στη θάλασσα και στις ενεργειακές υποδομές», αν και αρχικά όχι στο έδαφος.
Την Πέμπτη, η ΕΕ αναμένεται να εξετάσει το ενδεχόμενο αποστολής μιας δύναμης της Ένωσης για να εγγυηθεί οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία.
Ο Ζελένσκι, ο οποίος θα συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής, έφτασε στο σημείο να ζητήσει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού, υποστηρίζοντας ότι η ήπειρος δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στην Ουάσινγκτον.
Ενώ οι Βρυξέλλες πιέζουν τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν να παραδώσουν επειγόντως ένα νέο πακέτο βασικού οπλισμού στην Ουκρανία, δεν ήταν σαφές αν θα επιτευχθεί συμφωνία την Πέμπτη.
Διογκώνεται η ανησυχία
Ωστόσο, έχει διαμορφωθεί μια ευρεία συναίνεση σχετικά με την ανάγκη σημαντικής αύξησης των στρατιωτικών δαπανών για την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης άμυνας έναντι της Ρωσίας – ένα βασικό αίτημα της κυβέρνησης Τραμπ προς τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ.
Ο Τραμπ κατηγόρησε τους συμμάχους ότι δεν πληρώνουν επαρκώς και απαίτησε από τα μέλη του ΝΑΤΟ να υπερδιπλασιάσουν τον στόχο τους για τις αμυντικές δαπάνες από το 2% του ΑΕΠ στο 5%.
Αυτός ο στόχος φαίνεται πολύ απρόσιτος για τους περισσότερους, αλλά οι ηγέτες των μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρώπης έχουν εκφράσει έντονα την ανάγκη να αντλήσουν χρήματα για τη στρατηγική αυτονομία.
Η εξεύρεση των χρημάτων για να γίνει αυτό θα είναι το κύριο θέμα της Συνόδου Κορυφής της Πέμπτης.
Σύμφωνα με το πενταμερές σχέδιο της φον ντερ Λάιεν, το μπλοκ θα κινητοποιήσει περίπου 800 δισεκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις στην άμυνα – ξεκινώντας με μια δανειακή διευκόλυνση ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ και μια χαλάρωση των αυστηρών δημοσιονομικών περιορισμών που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αφού αναδείχθηκε πρώτος στην ψηφοφορία του περασμένου μήνα, ο εν αναμονή καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς δήλωσε ότι δεν έχει «ψευδαισθήσεις» για τον πρόεδρο των ΗΠΑ και έχει επιδιώξει να ξεκλειδώσει τις στρατιωτικές δαπάνες, ξαναγράφοντας τους κανόνες για το χρέος της χώρας του.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ζήτησε επίσης «επιπλέον επενδύσεις» στην άμυνα και προσέφερε μια σκληρή εικόνα του διακυβεύματος.
«Ποιος μπορεί να πιστέψει ότι αυτή η Ρωσία του σήμερα θα σταματήσει στην Ουκρανία;» ρώτησε σε διάγγελμά του προς το έθνος το βράδυ της Τετάρτης. «Η Ρωσία έχει γίνει απειλή για τη Γαλλία και την Ευρώπη».
Σχετικά με την Ουάσινγκτον, δήλωσε ότι «δικαιολογημένα ανησυχεί» για την έναρξη μιας «νέας εποχής» μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του Τραμπ στον Λευκό Οίκο με την αντιστροφή της αμερικανικής πολιτικής για την Ουκρανία και την ανατροπή της διατλαντικής συμμαχίας.
«Θέλω να πιστεύω ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παραμείνουν στο πλευρό μας, αλλά πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ότι αυτό δεν θα συμβεί.»
Οι θέσεις του Μητσοτάκη για την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής
Ο έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρόκειται να τονίσει ότι η σημερινή γεωπολιτική συγκυρία των διαρκών ανατροπών και αβεβαιότητας απαιτεί τολμηρά και φιλόδοξα μέτρα για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία θα ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα.
Κυβερνητικές πηγές εκφράζουν την ανάγκη για διευκρινίσεις σε σημαντικές παραμέτρους, όπως η πρόταση για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής σχετικά με τις αμυντικές δαπάνες στους εθνικούς προϋπολογισμούς, σε σχέση με το πακέτο για την άμυνα (REARM Europe) που ανακοίνωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Μεταξύ άλλων, ο Μητσοτάκης αναμένεται να υπογραμμίσει ότι η Ευρώπη οφείλει να συνεχίσει να συζητά με την αμερικανική πλευρά και να γεφυρώσει τις διαφορές υπέρ μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης στην Ουκρανία, με αμερικανική στήριξη στις εγγυήσεις ασφαλείας.
Τέλος, ο πρωθυπουργός θα τονίσει ότι είναι σημαντική η στήριξη της Ουκρανίας, καθώς και η ενίσχυση των αμυντικών της δυνατοτήτων, ώστε να διαθέτει αξιόπιστη αποτροπή, καθώς μια ισχυρή Ουκρανία είναι σε θέση να υπερασπιστεί την ελευθερία της.
Το μήνυμα του Αντόνιο Κόστα
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, ανέφερε στην ανακοίνωση που καλούσε τους ηγέτες των μελών-κρατών της ΕΕ στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής της 6ης Μαρτίου, την ανάγκη για ενίσχυση της Ευρώπης.
Υπενθυμίζεται πως τόνισε, «σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή άμυνα, στόχος μου είναι να δώσω συνέχεια στην άτυπη συνάντησή μας της 3ης Φεβρουαρίου με σκοπό τη λήψη των πρώτων βραχυπρόθεσμων αποφάσεων, ώστε η Ευρώπη να γίνει πιο κυρίαρχη, πιο ικανή και καλύτερα εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει τις άμεσες και μελλοντικές προκλήσεις για την ασφάλειά της».
Αναφορικά με την Ουκρανία υποστήριξε πως «υπάρχει μια νέα δυναμική, η οποία θα πρέπει να οδηγήσει σε μια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη. Επομένως, είναι σημαντικό για εμάς να ανταλλάξουμε απόψεις για το πώς θα στηρίξουμε περαιτέρω την Ουκρανία και για τις αρχές που θα πρέπει να τηρούνται στο μέλλον. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της είναι έτοιμα να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλεια της Ευρώπης. Επομένως, θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για μια πιθανή ευρωπαϊκή συμβολή στις εγγυήσεις ασφαλείας που θα είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση μιας διαρκούς ειρήνης στην Ουκρανία».
Με βάση την ανακοίνωση, η συνάντηση πρόκειται να ξεκινήσει στις 12:30 (τοπική ώρα).