Οι προϋπολογισμοί της Ελλάδας και άλλων επτά κρατών είναι πλήρως ευθυγραμμισμένοι με τις συστάσεις των νέων δημοσιονομικών κανόνων, όπως ανακοίνωσε σήμερα η Κομισιόν κατά την παρουσίαση του πακέτου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Την ίδια στιγμή, η Έκθεση Μεταπρογραμματικής Εποπτείας που επίσης δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα διαπιστώνει πως η χώρα μας διατηρεί τη δυνατότητα αποπληρωμής του δημόσιου χρέους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε τα προσχέδια προϋπολογισμών του 2025 που κατέθεσαν 17 μέλη της Ευρωζώνης, υπό το πρίσμα των νέων δημοσιονομικών κανόνων που θέτουν ως βασικό όρο την ετήσια αύξηση των πρωτογενών δαπανών κάθε χώρας κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο. Για τη χώρα μας το όριο έχει τεθεί στο 3,7% για το 2025, ενώ ο κρατικός προϋπολογισμός της ερχόμενης χρονιάς προβλέπει αύξηση 3,6%.
Συνολικά οκτώ κράτη μέλη της Ευρωζώνης θεωρείται ότι ευθυγραμμίζονται με τις δημοσιονομικές συστάσεις, ενώ επτά δεν ευθυγραμμίζονται πλήρως, ένα δεν ευθυγραμμίζεται και ένα ενδέχεται να μην ευθυγραμμίζεται:
Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Λετονία, η Σλοβενία, η Σλοβακία, η Ιταλία, η Κροατία και η Γαλλία εκτιμάται ότι ευθυγραμμίζονται με τις συστάσεις, καθώς οι καθαρές δαπάνες τους προβλέπονται εντός των ανώτατων ορίων.
Κομισιόν: Τα στοιχεία
Ειδικότερα, την πρώτη φθινοπωρινή δέσμη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου από τότε που τέθηκε σε ισχύ (Απρίλιος 2024) η φιλόδοξη και ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του νέου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ παρουσίασε σήμερα η Κομισιόν. Αποτελεί ουσιαστικό βήμα για την επίτευξη των στόχων της μεταρρύθμισης να καταστεί το πλαίσιο απλούστερο, διαφανέστερο και αποτελεσματικότερο, με μεγαλύτερη ανάληψη ευθύνης σε εθνικό επίπεδο.
Το νέο πλαίσιο στηρίζει τα κράτη μέλη στην επίτευξη μακροοικονομικής σταθερότητας, ανάπτυξης και δημοσιονομικής βιωσιμότητας, που αποτελούν στοιχεία ζωτικής σημασίας για την οικονομική ισχύ της ΕΕ στο σημερινό δυσχερές παγκόσμιο περιβάλλον. Ενθαρρύνει επίσης μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα θέσουν τα θεμέλια για τη μακροπρόθεσμη οικονομική σταθερότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Τέλος, συμβάλλει στη δημιουργία μιας πιο ανθεκτικής, δίκαιης, ανταγωνιστικής και ασφαλούς οικονομίας της ΕΕ προς όφελος των πολιτών.
Η φθινοπωρινή δέσμη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου παρουσιάζεται σε μια περίοδο κατά την οποία η οικονομία της ΕΕ επιστρέφει στη συγκρατημένη ανάπτυξη έπειτα από παρατεταμένη περίοδο στασιμότητας. Όσον αφορά το μέλλον, ενώ τα κράτη μέλη συνεχίζουν τη δημοσιονομική προσαρμογή όπου χρειάζεται, οι δημόσιες επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν το 2025 σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη, με σημαντική συμβολή, σε αρκετά κράτη μέλη, του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας του NextGenerationEU και των ταμείων της ΕΕ.
Κομισιόν: Απλούστεροι κανόνες
Το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης θεσπίζει απλούστερους και διαφανέστερους δημοσιονομικούς κανόνες. Χρησιμοποιεί έναν ενιαίο λειτουργικό δείκτη, και συγκεκριμένα την πολυετή πορεία των καθαρών δαπανών του κράτους μέλους, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η παρακολούθηση της συμμόρφωσης. Το πλαίσιο εισάγει επίσης εποπτεία με βάση τον κίνδυνο, προσαρμοσμένη στη μεμονωμένη δημοσιονομική κατάσταση κάθε κράτους μέλους και επιτρέπει πιο σταδιακή δημοσιονομική προσαρμογή, εφόσον υποστηρίζεται από συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις.
Το νέο πλαίσιο επιτρέπει τη σταδιακή και ρεαλιστική μείωση των επιπέδων δημόσιου χρέους, τα οποία αυξήθηκαν σημαντικά μετά την πανδημία COVID-19 και την επακόλουθη ενεργειακή κρίση. Τα υγιή δημόσια οικονομικά αποτελούν προϋπόθεση για τη μακροοικονομική σταθερότητα και τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Προώθηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων
Βάσει του νέου πλαισίου, όλα τα κράτη μέλη περιλαμβάνουν μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στα μεσοπρόθεσμα σχέδιά τους για την αντιμετώπιση των κοινών προτεραιοτήτων της ΕΕ και των προκλήσεων που προσδιορίζονται στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Σε αυτές περιλαμβάνονται η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, η κοινωνική και οικονομική ανθεκτικότητα, η ενεργειακή ασφάλεια και η ανάπτυξη αμυντικών ικανοτήτων.
Αξιολόγηση των μεσοπρόθεσμων σχεδίων
Τα μεσοπρόθεσμα σχέδια αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του νέου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης. Η ενσωμάτωση των δημοσιονομικών, μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών στόχων σε ένα ενιαίο μεσοπρόθεσμο σχέδιο δημιουργεί μια συνεκτική και εξορθολογισμένη διεργασία.
Η Επιτροπή ολοκλήρωσε την αξιολόγησή της για 21 από τα 22 υποβληθέντα σχέδια.
Σύμφωνα με τις αξιολογήσεις της Επιτροπής, 20 από τα 21 σχέδια πληρούν τις απαιτήσεις του νέου πλαισίου και χαράσσουν αξιόπιστη δημοσιονομική πορεία ώστε να διασφαλιστεί ότι το επίπεδο του χρέους των αντίστοιχων κρατών μελών τίθεται σε βιώσιμη καθοδική πορεία ή διατηρείται σε συνετά επίπεδα. Αυτό αφορά τα ακόλουθα κράτη μέλη: Γαλλία, Δανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχία και Φινλανδία. Για τα εν λόγω κράτη μέλη, η Επιτροπή συνιστά στο Συμβούλιο να εγκρίνει την πορεία των καθαρών δαπανών που περιλαμβάνεται στα εν λόγω σχέδια. Στην περίπτωση των Κάτω Χωρών, η Επιτροπή έχει προτείνει στο Συμβούλιο να συστήσει πορεία των καθαρών δαπανών σύμφωνη με τις τεχνικές πληροφορίες που διαβίβασε η Επιτροπή τον Ιούνιο.
Η Επιτροπή αξιολογεί ακόμη το μεσοπρόθεσμο σχέδιο της Ουγγαρίας.
Για πέντε από τα 20 μεσοπρόθεσμα σχέδια που αξιολογήθηκαν θετικά από την Επιτροπή, η πορεία των καθαρών δαπανών βασίζεται στην παράταση της περιόδου προσαρμογής από τέσσερα σε επτά έτη. Η παράταση υποστηρίζεται από ένα σύνολο μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων που περιλαμβάνονται στα σχέδια. Και στις πέντε περιπτώσεις, η Επιτροπή εκτίμησε ότι τα μέτρα που περιλαμβάνονται στα σχέδια πληρούν τα κριτήρια που δικαιολογούν παράταση. Αυτό αφορά τα μεσοπρόθεσμα σχέδια της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Ρουμανίας και της Φινλανδίας.
Αξιολόγηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων για το 2025
Η Επιτροπή αξιολόγησε επίσης τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) για το 2025 που υποβλήθηκαν από 17 κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ και εξέτασε κατά πόσον αποτελούν κατάλληλα πρώτα βήματα για την εφαρμογή των αντίστοιχων μεσοπρόθεσμων σχεδίων.
Κατά την αξιολόγηση των ΣΔΠ, η Επιτροπή επικεντρώνεται στην αύξηση των καθαρών δαπανών κατά την περίοδο 2024-2025 και εξετάζει κατά πόσον οι καθαρές δαπάνες βρίσκονται εντός των ανώτατων ορίων που καθορίζονται στα μεσοπρόθεσμα σχέδια των κρατών μελών, υπό την προϋπόθεση ότι τα εν λόγω σχέδια είναι διαθέσιμα και θεωρείται ότι συμμορφώνονται με το νέο πλαίσιο.
Οκτώ κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ θεωρείται ότι ευθυγραμμίζονται με τις δημοσιονομικές συστάσεις, ενώ επτά δεν ευθυγραμμίζονται πλήρως, ένα δεν ευθυγραμμίζεται και ένα ενδέχεται να μην ευθυγραμμίζεται:
Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Λετονία, η Σλοβενία, η Σλοβακία, η Ιταλία, η Κροατία και η Γαλλία εκτιμάται ότι ευθυγραμμίζονται με τις συστάσεις, καθώς οι καθαρές δαπάνες τους προβλέπονται εντός των ανώτατων ορίων.
Η Εσθονία, η Γερμανία, η Φινλανδία και η Ιρλανδία εκτιμάται ότι δεν ευθυγραμμίζονται πλήρως με τις συστάσεις, καθώς οι ετήσιες καθαρές δαπάνες τους (Φινλανδία, Ιρλανδία) και/ή σωρευτικές καθαρές δαπάνες τους (Εσθονία, Γερμανία, Ιρλανδία) προβλέπεται ότι θα υπερβούν τα αντίστοιχα ανώτατα όρια.
Το Λουξεμβούργο, η Μάλτα και η Πορτογαλία εκτιμάται ότι δεν ευθυγραμμίζονται πλήρως με τη σύσταση: μολονότι οι καθαρές δαπάνες τους προβλέπονται εντός των ανώτατων ορίων, δεν θα έχουν σταδιακά καταργήσει τα μέτρα στήριξης έκτακτης ανάγκης στον τομέα της ενέργειας έως τον χειμώνα 2024-2025, όπως συνέστησε το Συμβούλιο.
Οι Κάτω Χώρες εκτιμάται ότι δεν ευθυγραμμίζονται με τη σύσταση, δεδομένου ότι οι καθαρές δαπάνες προβλέπονται πάνω από τα ανώτατα όρια.
Η Λιθουανία εκτιμάται ότι ενδέχεται να μην ευθυγραμμίζεται με τη σύσταση, δεδομένου ότι οι καθαρές δαπάνες προβλέπεται ότι θα υπερβούν τα ποσοστά που η Επιτροπή θεωρεί ως κατάλληλο πρώτο βήμα για την εφαρμογή του νέου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης.
Επόμενα βήματα στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος
Η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) είναι το λεγόμενο «διορθωτικό σκέλος» του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Η τρέχουσα φθινοπωρινή δέσμη παρουσιάζει τις συστάσεις της Επιτροπής σχετικά με τις πολυετείς πορείες των καθαρών δαπανών για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος όσον αφορά τα οκτώ κράτη μέλη (Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία) που υπόκεινται επί του παρόντος στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.
Για τα περισσότερα από αυτά τα κράτη μέλη, οι πορείες διόρθωσης βασίζονται στις πορείες των καθαρών δαπανών που καθορίζουν τα κράτη μέλη στα μεσοπρόθεσμα σχέδιά τους. Αυτό συνάδει με την ιδιαίτερη έμφαση που δίνεται στην εθνική ανάληψη ευθύνης όσον αφορά τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις βάσει του νέου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης.
Ελλείψει σχεδίου ή σύστασης σχετικά με το μεσοπρόθεσμο σχέδιο, όπως στην περίπτωση του Βελγίου και της Ουγγαρίας, η πορεία διόρθωσης που περιλαμβάνεται στη σύσταση στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος βασίζεται στην τετραετή πορεία αναφοράς της Επιτροπής, η οποία επικαιροποιείται με βάση τα πλέον πρόσφατα στοιχεία.
Η δέσμη περιλαμβάνει επίσης έκθεση σχετικά με την Αυστρία και τη Φινλανδία, βάσει του άρθρου 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία αξιολογείται η συμμόρφωση των εν λόγω κρατών μελών με το κριτήριο του ελλείμματος.
Η Αυστρία ανέφερε προβλεπόμενο έλλειμμα άνω της τιμής αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ το 2024 και, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, δεν προβλέπεται μείωση κάτω από την τιμή αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ το 2025 ή το 2026, με την παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο να προτείνει στο Συμβούλιο τη διαπίστωση ύπαρξης υπερβολικού ελλείμματος στην Αυστρία. Οι αυστριακές αρχές εξέφρασαν την πρόθεσή τους να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να μειωθεί το έλλειμμα κάτω από το 3 % το 2025. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να αξιολογήσει τα νέα μέτρα μόλις συμφωνηθούν επίσημα από την κυβέρνηση και είναι επαρκώς λεπτομερή.
Στην περίπτωση της Φινλανδίας, η οποία ανέφερε επίσης προβλεπόμενο έλλειμμα άνω του 3 % του ΑΕΠ για το 2024, η Επιτροπή δεν προτίθεται να προτείνει την κίνηση διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, δεδομένου ότι ήδη από το 2025, χωρίς πρόσθετα μέτρα πολιτικής, το έλλειμμα δεν προβλέπεται πλέον να υπερβεί την τιμή αναφοράς.
Εκθέσεις μεταπρογραμματικής εποπτείας
Οι εκθέσεις μεταπρογραμματικής εποπτείας αξιολογούν την οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση των κρατών μελών που έχουν επωφεληθεί από προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής (Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Κύπρος και Πορτογαλία), εστιάζοντας στην ικανότητά τους για αποπληρωμή. Οι εκθέσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι και τα πέντε κράτη μέλη διατηρούν την ικανότητα αποπληρωμής του χρέους τους.
Επόμενα βήματα
Το Συμβούλιο και η Ευρωομάδα θα συζητήσουν τώρα τα στοιχεία που παρουσιάζονται στη φθινοπωρινή δέσμη δημοσιονομικών μέτρων του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Μόλις τα μεσοπρόθεσμα σχέδια εγκριθούν από το Συμβούλιο, η Επιτροπή θα παρακολουθεί κατά πόσον τα κράτη μέλη τηρούν τις δεσμεύσεις που περιλαμβάνονται στα σχέδια αυτά για ολόκληρη την περίοδο που καλύπτουν. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις προόδου για τη διευκόλυνση της αποτελεσματικής παρακολούθησης και επιβολής.
Κατά τις προσεχείς εβδομάδες η Επιτροπή θα παρουσιάσει το δεύτερο μέρος της φθινοπωρινής δέσμης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, συμπεριλαμβανομένης της ετήσιας στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη, της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, της έκθεσης του μηχανισμού επαγρύπνησης και της πρότασης κοινής έκθεσης για την απασχόληση.