Σε μια κοινωνία χωρίς σχεδόν καθόλου μετρητά, που τα ψηφιακά πορτοφόλια κερδίζουν συνεχώς έδαφος, η φυσική ύπαρξη του χρήματος όχι μόνο επηρεάζει τα ποσά που ξοδεύουμε αλλά καλλιεργεί και μια βαθιά αίσθηση ιδιοκτησίας που το πλαστικό χρήμα δεν μπορεί να αναπαράγει.
Στη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Surrey, που δημοσιεύθηκε στο Qualitative Market Research, οι ερευνητές περιγράφουν λεπτομερώς τη σταδιακή «απόσυρση» των μετρητών καταλήγοντας πως αυτό οδηγεί σε παρορμητικές και περιττές αγορές.
Η σταδιακή «απόσυρση» των μετρητών φέρνει αλλαγές στον τρόπο που καταναλώνουμε
Ουσιαστικά, σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, η χρήση μετρητών ενισχύει τη συναισθηματική σύνδεση με τα χρήματα, εν αντιθέσει με τις ψηφιακές πληρωμές. Η διατήρηση ενός φυσικού στοιχείου στα συστήματα πληρωμών μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση υπεύθυνων καταναλωτικών συμπεριφορών, υποστηρίζεται.
«Ένα κομμάτι του εαυτού μας»
Ο Δρ Jashim Khan, αναπληρωτής καθηγητής μάρκετινγκ, διευθυντής διεθνούς διοίκησης επιχειρήσεων και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης δηλώνει:
«Η φύση των μετρητών, η μυρωδιά, η αίσθηση και η πράξη της καταμέτρησής τους, δημιουργεί μια συναισθηματική σύνδεση που λείπει από τις ψηφιακές πληρωμές».
Όταν χειριζόμαστε μετρητά, δεν ξοδεύουμε απλώς χρήματα, αλλά αποχωριζόμαστε ένα κομμάτι του εαυτού μας, συμπληρώνει, σε μια εποχή αλλαγών που το πλαστικό χρήμα κερδίζει συνεχώς έδαφος.
Η ερευνητική ομάδα διεξήγαγε τη μελέτη της σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους και σε εντελώς διαφορετικά κράτη. Στη Νέα Ζηλανδία το 2013 και στην Κίνα το 2023. Χρησιμοποίησαν ερωτηματολόγια ανοικτού τύπου για να συγκεντρώσουν λεπτομερή δεδομένα σχετικά με τις εμπειρίες των καταναλωτών με μετρητά και τις μεθόδους πληρωμών χωρίς μετρητά.
Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να περιγράψουν τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές τους γύρω από τη χρήση διαφορετικών τρόπων πληρωμής.
Διαπίστωσαν ότι τα μετρητά προωθούν μια αυξημένη επίγνωση δαπανών ενώ οι κάρτες και οι εφαρμογές των «έξυπνων» τηλεφώνων συχνά οδηγούν σε αποσύνδεση από τα χρήματα που ξοδεύονται.
Ενώ το 50% των συναλλαγών στην Κίνα πραγματοποιούνται μέσω πληρωμών που βασίζονται σε εφαρμογές, οι συμμετέχοντες εξέφρασαν μειωμένη αίσθηση ιδιοκτησίας επί των οικονομικών τους.
«Ένας τρόπος να παραμένουμε συνδεδεμένοι με αυτά που ξοδεύουμε»
Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι ενώ οι άνθρωποι αισθάνονται ευτυχείς και ασφαλείς χρησιμοποιώντας εφαρμογές πληρωμών τρίτων, μερικές φορές παλεύουν με το αίσθημα της απώλειας όταν αποχωρίζονται τα μετρητά. Οι συναισθηματικές αντιδράσεις στις συναλλαγές με μετρητά περιλαμβάνουν θλίψη και ενοχή, αντανακλώντας μια βαθύτερη ψυχολογική σύνδεση με τα φυσικά χρήματα. Αντίθετα, η ευκολία των ψηφιακών πληρωμών οδηγεί συχνά σε άσκοπες δαπάνες.
Ο Δρ Khan, σημειώνει: «Η έρευνά μας δείχνει ότι τα μετρητά δεν είναι απλώς χρήματα – είναι ένας τρόπος να παραμένουμε συνδεδεμένοι με αυτά που ξοδεύουμε. Κρατώντας τα μετρητά στα χέρια μας θυμόμαστε την αξία τους, κάτι που οι ψηφιακές πληρωμές μπορούν να μας κάνουν να ξεχάσουμε εύκολα. Καθώς χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερες επιλογές χωρίς μετρητά, αξίζει να θυμόμαστε τα μαθήματα που μας διδάσκουν τα μετρητά σχετικά με τις συνετές δαπάνες»
Σχετικά με τη μετάβαση σε μια κοινωνία χωρίς μετρητά σημειώνει πως αυτό «σημαίνει ότι πρέπει να κατανοήσουμε πώς οι διαφορετικές επιλογές πληρωμών μας επηρεάζουν, όχι μόνο οικονομικά αλλά και συναισθηματικά. Η γνώση αυτή μπορεί να μας βοηθήσει να λαμβάνουμε καλύτερες οικονομικές αποφάσεις σε έναν κόσμο όπου τα χρήματα συχνά μοιάζουν αόρατα».