Ξεχάστε τον κίνδυνο η Συρία να μετατραπεί σε ισλαμικό εμιράτο. Ο ντε φάκτο ηγέτης της χώρας και πρώην στέλεχος της Αλ Κάιντα, Αχμεντ αλ Σάρα, αυτοανακηρύχτηκε την περασμένη Τετάρτη «μεταβατικός πρόεδρος», με τον λογαριασμό του στο X να διαγράφει απλώς τη λέξη «μεταβατικός» και να τον αναφέρει ως «πρόεδρο της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας» (στη φωτογραφία του Reuters, επάνω, ο Αχμεντ αλ Σάρα).
Ποιος όμως πέθανε για να γίνει βασιλιάς ο Σάρα; Η απάντηση είναι κανείς. Σε μια περιοχή όπου επικρατεί το δίκιο του ισχυρότερου, ο τύπος με το όπλο γίνεται «πρόεδρος», και πριν καν το συνειδητοποιήσουμε θα μείνει πρόεδρος για πάντα, γράφει σε ανάλυσή του ο Hussain Abdul-Hussain, ερευνητής στο Ιδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών (FDD).
Ο αλ Σάρα διέγραψε τη λέξη «μεταβατικός» και αναφέρεται ως «πρόεδρος της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας»
أشكر أخي سمو الأمير تميم بن حمد آل ثاني أمير دولة قطر على زيارته الكريمة، ونتطلع اليوم لبناء شراكة استراتيجية تعود بالنفع على الشعبين السوري والقطري.
السيد: أحمد الشرع
رئيس الجمهورية العربية السورية#رئاسة_الجمهورية_العربية_السورية pic.twitter.com/vSCuD7To17— رئاسة الجمهورية العربية السورية (@G_CSyria) January 30, 2025
Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι οι Σύροι μ’ αυτό. Ο Τάχα Μπαλί, ένας σύρο-αμερικανός σουνίτης από τη Δαμασκό και υποστηρικτής της συριακής επανάστασης από το ξέσπασμά της το 2011, με μια ηχηρή παρέμβασή του ξεμπροστιάζει τον νέο δικτάτορα της Συρίας και τις αυταρχικές του τάσεις.
Δύο μήνες αφότου μετακόμισε στο Παλάτι του Λαού, κάποτε έδρα εξουσίας του Μπασάρ αλ Ασαντ, ο Σάρα έχει «δεχτεί υπουργούς Εξωτερικών, επικεφαλής μυστικών υπηρεσιών, διασημότητες, τον εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου], ξένα μέσα ενημέρωσης και συριακή διασπορά», γράφει ο Μπαλί στο X.
حسب ما أعرف، وبعد حوالي خمسين يوما من استقراره في (قصر الشعب)، البعيد بطبيعة الحال فيزيائيا ونفسيا عن الشعب، التقى الشرع حتى الآن بالفئات التالية من الوفود:
وزراء خارجية
رؤساء مخابرات
قادة فصائل مسلحة
رجال أعمال
إعلاميين مشاهير
كبار المشايخ
مؤثرين مليونيين
المدعي العام للـ ICC…— Taha Bali (@tahabito) January 29, 2025
Ομως, δεν έχει ακόμη δεχθεί οικογένειες Σύρων που ο Ασαντ είχε σκοτώσει ή φυλακίσει συγγενείς τους, όσους τραυματίστηκαν και ακρωτηριάστηκαν στα 14 χρόνια εμφυλίου πολέμου, τοπικές μη κυβερνητικές οργανώσεις, συνδικάτα ή τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Δεν απευθύνεται στους Σύρους
Ο Μπαλί καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι προθέσεις του Σάρα είναι ξεκάθαρες. Τον ενδιαφέρει μόνο να συνδεθεί με τους «ισχυρούς», είτε εγχώριους είτε ξένους, ενώ δεν απευθύνεται άμεσα στους Σύρους ή δεν επισκέπτεται μέρη έξω από το προεδρικό μέγαρο, όπως την περιβόητη φυλακή Σεντνάγια.
Για να είμαστε δίκαιοι, έφυγε μια φορά από το προεδρικό μέγαρο, αλλά μόνο για να υποδεχτεί τον Εμίρη του Κατάρ Ταμίμ Μπιν Χαμάντ, το αεροπλάνο του οποίου προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Δαμασκού προχθές Πέμπτη κατά την πρώτη επίσκεψη αρχηγού κράτους.
Σε άλλη ανάρτηση, ο Μπαλί χαιρέτισε τη συγχώνευση όλων των ένοπλων φατριών σ’ έναν κεντρικό στρατό, αλλά πρόσθεσε ότι ο Σάρα αξιοποίησε το γεγονός για να σκεπάσει την κατάληψη της εξουσίας.
الأمر البائس بحق هو أن حل الفصائل العسكرية المتناحرة تاريخيا بشكل سلمي وتوحيدها بجيش وطني هو فعلا إنجاز مهم، وكان مطلوبا من عموم الناس. ولكن بدل أن يكون هذا خطوة إيجابية كبرى وناجزة بحد ذاتها، يتلوها خطوات أخرى بنفس الأهمية، تم انتهاز المكان والزمان لاتخاذ قرارات سياسية…
— Taha Bali (@tahabito) January 29, 2025
Ενας άλλος σύρος επαναστάτης, ο Μαζέν Εζι, γαλλο-σύρος δρούζος από τη Σουεΐντα στον νότο, αντιτάσσεται επίσης σ’ αυτό που δείχνει να είναι σφετερισμός της εξουσίας από τον Σάρα.
Το γεγονός ότι στηρίχτηκε «σ’ ένοπλες φατρίες, παρά σε πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις», το κάνει να μοιάζει με πραξικόπημα και όχι με πολιτική μετάβαση, υποστηρίζει ο Εζι.
First, more than a month after the regime’s collapse, it is unclear why armed factions, rather than political and civil forces, are making such a decision. 2
— Mazen Ezzi مازن عزي (@MazenEzzi) January 29, 2025
Ζήτησε την υποταγή των Κούρδων
Οι φατρίες που ορκίστηκαν πίστη στον Σάρα, όταν αυτοανακηρύχτηκε πρόεδρος, ήταν όλες σουνιτικές, σύμφωνα με την ίδια πηγή. «Οποιαδήποτε πολιτική διαδικασία που αποκλείει Κούρδους, Αλαουίτες, Χριστιανούς, Δρούζους, Μουρσίντ, Ασσύριους και άλλους δεν είναι πραγματικά εθνική», καταλήγει.
This strips the meeting of its national legitimacy. Any political process that excludes Kurds, Alawites, Christians, Druze, Murshidis, Assyrians, and others is not a truly national one. 7
— Mazen Ezzi مازن عزي (@MazenEzzi) January 29, 2025
Ο Εζι έχει δίκιο. Τεράστιες περιοχές της χώρας παραμένουν εκτός ελέγχου του «προέδρου Σάρα».
Στα νοτιοανατολικά, οι Κουρδικές Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (SDF) διατηρούν μια αυτόνομη κυβέρνηση και στρατό. Ο νέος «πρόεδρος» κάλεσε τους Κούρδους να παραδώσουν τα όπλα τους, αλλά αυτοί επέμειναν να συμφωνήσουν πρώτα στη διαδικασία.
«Είπαμε στον Σάρα ότι είμαστε πρόθυμοι να ενώσουμε τις στρατιωτικές μας δυνάμεις για να συγκροτήσουμε έναν εθνικό συριακό στρατό – έναν θεσμό με κοινά αποδεκτούς κανόνες και σαφή διοικητική οργάνωση», σύμφωνα με τον αρχηγό των SDF Μαζλούμ Αμπντι.
«Ο Σάρα δεν θέλει να μας αντιμετωπίζει ως ισότιμους, αλλά [θέλει] να παραδοθούμε σ’ αυτόν, και αυτό είναι κάτι που δεν είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε» εξηγεί.
Το πριν της εξουσίας και το μετά…
Τους Κούρδους βοηθά το γεγονός ότι οι στρατιωτικές δυνατότητες και οι παγκόσμιες διασυνδέσεις τους είναι ανώτερες απ’ αυτές του Σάρα. Αλλά με τον καιρό, η ισορροπία δυνάμεων μπορεί ν’ αλλάξει σε βάρος τους.
Πριν την αναρρίχησή του στην εξουσία, ο Σάρα είχε πει όλα τα σωστά πράγματα, ισχυριζόμενος ότι δεν επιζητούσε ισχύ ή φήμη και ότι ο μόνος του στόχος ήταν να οικοδομήσει μια πλουραλιστική και ευημερούσα Συρία αντάξια των πολιτών της.
Αλλά από τότε, η συμπεριφορά του δείχνει ότι αποδοκίμασε το παρελθόν του μόνο για να κερδίσει την παγκόσμια αναγνώριση που χρειάζεται προκειμένου να εδραιώσει την εξουσία και – πιθανότατα – να μην την εγκαταλείψει ποτέ.
Προς το παρόν, συνεχίζει να καλπάζει πάνω στη λαϊκή ευφορία που πηγάζει από την εκδίωξη της δυναστείας Ασαντ, μισό και πλέον αιώνα από τότε που ανέλαβε τα ηνία.
Η στιγμή της πικρής αλήθειας
Αλλά αρκετά σύντομα, όταν γίνει ο αδιαμφισβήτητος άρχων, θα πρέπει να κυβερνήσει. Εάν η οικονομία καταρρεύσει, θα χρειαστεί ν’ αναπτύξει τακτικές παρόμοιες μ’ αυτές άλλων δικτατόρων της Μέσης Ανατολής: έναν συνδυασμό βίαιης καταστολής των αντιπάλων και απόδοσης ευθυνών σε ξένους παράγοντες – κυρίως στη Δύση και στο Ισραήλ.
Η μοναδική φορά που ο αλ Σάρα (δεξιά) βγήκε από το «Παλάτι του Λαού» ήταν για να συναντήσει στο αεροδρόμιο της Δαμασκού τον Εμίρη του Κατάρ, Ταμίμ Μπιν Χαμάντ, αριστερά (φωτογραφία Reuters/ Amiri Diwan)
Μια άλλη τακτική, ίσως πιο κοντά στην ψυχή της βάσης του, θα ήταν η επιστροφή στον ισλαμισμό. Το 1991, αφότου ένας παγκόσμιος συνασπισμός έπληξε τον Σαντάμ και συνέτριψε το Ιράκ και την οικονομία του, ο παραπαίων ιρακινός δικτάτορας ξεκίνησε την «εκστρατεία πίστης» και πρόσθεσε την ισλαμική φράση «Ο Θεός είναι μεγάλος» στη σημαία.
Είναι πιθανό πως όταν έρθει η στιγμή της πικρής αλήθειας και η Συρία βρεθεί να παλεύει με την ανεργία και τη φτώχεια, ο Σάρα θα επιστρέψει στο ισλαμιστικό παρελθόν του και θα ξεκινήσει τον εξισλαμισμό που, σε συνδυασμό με τη βάναυση καταστολή, θα οικοδομήσει ένα ισλαμικό κράτος στη Συρία, παρόμοιο με το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία, γνωστό και ως ISIS.
Η ανατροπή των αιμοσταγών τυράννων είναι σπουδαία υπόθεση, αλλά δεν υπάρχει εγγύηση πως ό,τι ακολουθήσει θα είναι διαφορετικό απ’ αυτό που προηγήθηκε.